Koncepcja Machiavellego

R1UfiAKAngSvu1

Obraz przedstawia portret mężczyzny. Mężczyzna ma uwydatnione kości policzkowe na twarzy. Posiada krótkie włosy, duży nos oraz wąskie usta. Ma brązowe oczy i lekki zarost.

Niccolò Machiavelli w swojej filozofii państwa dokonał rozróżnienia między tym, co polityczne, i tym, co moralne. Koncentrował się na analizie skuteczności działań władcy, nie oceniając ich w kategoriach dobra i zła. Efektem skupiania się na problematyce osiągania celów (czyli utrzymania i sprawowania władzy) stało się pojęcie ukute od jego nazwiska – makiawelizm, którego używa się w odniesieniu do ludzi bezwzględnych, kierujących się zasadą „cel uświęca środki”. Machiavelli twierdził, że istniejący ustrój polityczny wynika jedynie z siły, rozumu i sprytu władcy i zależy od danej sytuacji (układów sił, zasobów, warunków geopolitycznych), a nie od losu czy natury. Uznawał państwopaństwopaństwo i ustrój państwowy za wynik kreacji władcy, którego istnienie zapewnia trwałość całemu społeczeństwu. Nie ma ustroju idealnego dla każdego czasu i miejsca, są tylko ustroje adekwatne do sytuacji. Konsekwencją tego poglądu jest relatywizacja oceny ustrojów państwowych i oceny charakterów ludzkich, a także działań władców.

Czym jest relatywizm moralny?

Relatywizm to pogląd filozoficzny, według którego prawdziwość wypowiedzi można oceniać wyłącznie w kontekście systemu, w którym są one prezentowane. Zgodnie z tą doktryną nie istnieją zdania niosące absolutną treść, których ocena byłaby identyczna i niezależna od jej kontekstu. Prawdziwość dowolnego sądu zależy od przyjętych założeń, poglądów czy postaw kulturowych.

Przeciwieństwem relatywizmu moralnegorelatywizm moralnyrelatywizmu moralnego jest absolutyzm moralny, który dopuszcza istnienie tylko jednej moralności.

Władza jako działalność egoistyczna

Machiavelli wywodził działalność polityczną z egoistycznych dążeń ludzkich do uzyskania korzyści materialnych i bezpieczeństwa. Niemniej jednostki takie są niezbędne do kierowania ludem, który bez władcy pozostawałby tylko bezwolnym tłumem bez reguł i zasad. Z tego powodu uznaje się go za piewcę absolutyzmu.

Koncepcja Jeana Bodina

RcwkPTgQJsqZU1

Ilustracja przedstawia portret mężczyzny. Wokół portretu znajdują się zdobienia, a pod nim nazwisko postaci. Mężczyzna ma duży nos, krótkie włosy oraz długą brodę.

O znaczeniu sytuacji w kształtowaniu się ustroju państwa pisał również francuski filozof Jean Bodin. W swojej koncepcji wyłożonej w Sześciu księgach o Rzeczypospolitej zarysował teorię, w myśl której sposób sprawowania władzy w państwie zależy między innymi od środowiska geograficznego, w którym żyje lud. Podobnie jak Machiavelli oparł swoje rozważania na analizie historycznej i skupiał się na kwestii opisania polityki jako sztuki sprawowania i utrzymania władzy. Jako pierwszy zwrócił uwagę na istnienie państwa narodowego, którego kultura i cechy zależne są od uwarunkowań geopolitycznych.

Pojęcie suwerenności

Wprowadził również pojęcie suwerennościsuwerennośćsuwerenności, którą uzależniał od istnienia stałej i absolutnej władzy zwierzchniej, wyposażonej w moc ustanawiania i egzekwowania praw. W przeciwieństwie do Machiavellego lud postrzegał jako strukturę zorganizowaną w postaci zrzeszeń (korporacje i kolegia). Odwrót od renesansowego skupienia na skuteczności sprawowania władzy w kierunku powiązania władcy ze społeczeństwem znaleźć można w filozofii prawa naturalnego. Mimo niewątpliwych różnic między wieloma koncepcjami tego nurtu, można wskazać kilka podstawowych zbieżności:

Thomas Hobbes

R1KMFKbnaEwbm1

Obraz przedstawia starszego mężczyznę. Ma zmarszczki na twarzy, wydatny nos oraz ciemne oczy. Ma długie, siwe włosy oraz małą brodę z wąsami.

Thomas Hobbes w Lewiatanie uzasadnił powstanie władzy politycznej koniecznością zabezpieczenia ludzi przed wzajemną agresją osobniczą. Zakładał, że pierwotnym stanem natury człowieka jest „wojna wszystkich przeciwko wszystkim”, a człowiek z natury jest istotą aspołeczną. W pojedynkę niemożliwe staje się zabezpieczenie własnego życia i dóbr. Aby ochronić swoją własność, niezbędne jest ustanowienie nadzorcy, strzegącego praw sprawiedliwego współżycia. Hobbes rozumiał również związek istniejący między własnością prywatną a powstaniem państwa. Państwo i władca mają prawo do aktów przemocy wobec innych w imię zapewnienia bezpieczeństwa swoim obywatelom.

Słownik