ReceptoryreceptoryReceptory skórne to zakończenia nerwów czuciowych, które przesyłają odebrane impulsy do ośrodkowego układu nerwowego.

Biorąc pod uwagę rodzaj odbieranego bodźca, receptory możemy podzielić na mechaniczne (mechanoreceptorymechanoreceptorymechanoreceptory), termiczne (termoreceptorytermoreceptorytermoreceptory) i bólowe (nocyceptorynocyceptory (receptory bólu)nocyceptory).

MechanoreceptorymechanoreceptoryMechanoreceptory odpowiadają za odczuwanie dotyku i ucisku. Są wśród nich zarówno wolne zakończenia nerwowe (ciałka Merkla), jak i otorbione łącznotkankową torebką (ciałka Meissnera, ciałka blaszkowate, ciałka Ruffiniego).

Ciałka Merkla (łąkotki dotykowe Merkla)

Ciałka dotykowe (ciałka Meissnera)

RBmmcdZhx1XKF

Zdjęcie mikroskopowe przedstawia warstwę naskórka i skóry właściwej. W zagłębieniu w skórze właściwej, tuż pod warstwą naskórka, znajduje się owalny element. To ciałko dotykowe (ciałko Meissnera).

Zdjęcie mikroskopowe przedstawia warstwę naskórka i skóry właściwej. W zagłębieniu w skórze właściwej, tuż pod warstwą naskórka, znajduje się owalny element. To ciałko dotykowe (ciałko Meissnera).

RxUIymbvkltAl

Ilustracja przedstawia leżący w zagłębieniu warstwy podstawnej naskórka owalny element. To komórki otoczone nerwem. Z komórek wystają włókna kolagenowe. Impuls nerwowy rozchodzi się wzdłuż aksonu niezmielinizowanego.

Ciałka blaszkowate (ciałka Vatera–Paciniego)

TermoreceptorytermoreceptoryTermoreceptory to ciałka zmysłowe odpowiadające za czucie zimna i ciepła. Ich reakcja na bodziec termiczny jest zależna od temperatury ciała. Na przykład letnia woda, w której zanurzymy zimne ręce i z której zrobimy okład na gorące czoło, mimo takiej samej temperatury wywoła inne reakcje: w pierwszym przypadku będziemy odczuwać ciepło, w drugim przyjemny chłód. Receptory nieosłoniętej części ciała wykazują większą wrażliwość na różnice temperatur od tych, którą są okryte odzieżą.

Ciałka Ruffiniego

Kolby końcowe (ciałka buławkowate, Krausego)

Receptory skórne są umieszczone obok siebie, ale ich rozłożenie jest nierównomiernie w różnych obszarach skóry, znajdują się też na różnych głębokościach.

Receptory bólu (nocyceptorynocyceptory (receptory bólu)nocyceptory) to wolne, niczym nieosłonięte zakończenia włókien nerwowych . Często są to wypustki jednego włókna, ale położone w różnych miejscach skóry. Wyspecjalizowane są w odbieraniu silnych bodźców termicznych, mechanicznych, chemicznych i elektrycznych – uszkadzających tkanki i zagrażających życiu. Jednak ich wrażliwość na ból może być różna: te nocyceptorynocyceptory (receptory bólu)nocyceptory, które mają włókna zmielinizowane, przewodzą impulsy szybciej, przez co są bardziej wrażliwe, a te, których aksonyaksonaksony nie są zmielinizowane, przewodzą impulsy wolniej, wolniej też reagują na bodźce.

Różna jest czułość miejsc na skórze. Punkty o największej wrażliwości – w których znajduje się najwięcej receptorów dotyku i bólu – rozsiane są w skórze dość rzadko. Stopień wrażliwości skóry można wyznaczyć np. za pomocą cyrkla: dotykając jego ramionami jednocześnie dwóch punktów na ciele.

RJWi8xYSBOWF3

Grafika przedstawia wrażliwość na bodźce różnych części ciała za pomocą cyrkla. Najbardziej wrażliwy jest język: człowiek odczuwa w nim dwa jednocześnie działające bodźce dotykowe, gdy są oddalone jedynie o 1,4 milimetra, w przypadku nosa to 3,3 milimetra, palca u dłoni - 2 milimetry, środka dłoni 15,3 milimetra, karku - 36,2 milimetra.

Bodziec pobudzający receptory charakteryzują: siła, czas trwania i czas jego narastania. Dla powstania wrażenia zmysłowego i jego intensywności najważniejsze znaczenie ma czas wzrastania bodźca – im jest krótszy, tym intensywność wrażenia zmysłowego jest większa. Podczas utrzymującego się bodźca o tej samej sile następuje zjawisko adaptacji receptora do danego bodźca.

Na powierzchni skóry znajdują się pola odbiorcze (recepcyjne)pole odbiorcze (recepcyjne)pola odbiorcze (recepcyjne) zawierające receptory, z których impulsy nerwowe przesyłane są do wspólnego włókna nerwowego. Im mniejsze pole odbiorczepole odbiorcze (recepcyjne)pole odbiorcze, tym mniej receptorów przypada na unerwiające je włókno i tym mniejsza jest precyzja czucia.

Słownik