Dlaczego państwo uprawia politykę kulturalną?

Polityka kulturalna wynika z obowiązujących przepisów prawa.

Aby realizować te prawa obywateli, państwo prowadzi politykę kulturalnąpolityka kulturalnapolitykę kulturalną. Jest ona tradycyjnie związana z działaniami jednego podmiotu: ministerstwa kultury bądź jego odpowiednika.

R72iEERGMcriX

Zdjęcie przedstawia niewielką salę ze sceną na podwyższeniu. W sali znajdują się stoły z poustawianymi na nich do góry nogami krzesłami.

Polityka kulturalna, czyli co?

R1ggHvZOCOvvR1

Zdjęcie przedstawia pieczęć z napisem: Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Zezwala się na rozpowszechnianie. 9 września 1950. podpis.

Termin polityka kulturalna wywołuje często negatywne skojarzenia. Czy w państwie demokratycznym możemy o niej mówić? Kojarzy się ona raczej z reżimami niedemokratycznymi, w których kulturakulturakultura stanowi istotny element wsparcia dla rządzących, promowania określonych treści. Przez cenzorską kontrolę państwo może ograniczać, wykluczać, eliminować ze społecznego obiegu, nie dopuszczać do udostępniania i upowszechniania dzieł, co do których ma zastrzeżenia, a preferować twórczość kulturalną i wspierać artystów, obejmując ich mecenatem państwa z uwagi na pożądaną przez władze treść ich dzieł. Państwo demokratyczne, realizując politykę kulturalną, pozostawia artystom swobodę w zakresie wyboru środków artystycznych i komunikowanych treści, poddając ich twórczość mechanizmom rynku kultury. Koncentruje swoje działania na stwarzaniu warunków społeczno‑ekonomicznych dla szerokiego uprawiania sztuki.

Zgodnie z konwencją UNESCO polityka kulturalna to działania mające na celu zaspokajanie potrzeb kulturalnych społeczeństwa. Odpowiadają za nią zarówno jednostki (przywódcy państw, liderzy społeczności lokalnych), jak i instytucje (UNESCO, kościoły i związki wyznaniowe, państwo). W węższym znaczeniu polityka kulturalna to tylko aktywne ingerowanie władzy państwowej szczebla centralnego.

Cele polityki kulturalnej

Kultura i polityka kulturalna odgrywają wielką rolę w rozwoju państwa i jego obywateli. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004–2020 zakładała, że kultura to wartość sama w sobie, baza dla budowy społeczeństwa wiedzy oraz jeden z najdynamiczniej rozwijających się sektorów gospodarki. Polityka kulturalna państwa to właśnie działanie zgodne z założonymi strategiami.

RnMYvBHVZOVO1

Zdjęcie przedstawia toruński rynek. Jest wieczór, przed kościołem stoi scena, na której odbywa się koncert. Przyglądają się mu licznie zgromadzeni na rynku ludzie.

Polityka czy polityki kulturalne?

W Polsce po roku 1989 trudno jest mówić o jednym, spójnym modelu polityki kulturalnej:

Główne zmiany, które nastąpiły w sektorze kultury po 1989 roku:

• decentralizacja uprawnień administracji publicznej w zakresie kultury;

• przeniesienie większości instytucji kultury z rządu centralnego na samorządy;

• prywatyzacja większości państwowych wydawnictw, kin, galerii itp.;

• zniesienie cenzury (zniesienie wymogu formalnego upoważnienia do podjęcia działalności artystycznej/kulturalnejdziałalność kulturalnadziałalności artystycznej/kulturalnej);

• ogólne zmiany w administracji i przepisach rządowych, które miały duży wpływ na kulturę (np. ustawy o stowarzyszeniach, fundacjach i działalności pożytku publicznego).

Organy prowadzące politykę kulturalną w Polsce

Minister kultury

Podlegają mu narodowe instytucje kultury (np. Filmoteka Narodowa), ale też teatry i muzea o szczególnym znaczeniu: Teatr Stary w Krakowie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu i Krakowie).

RuVltwIHAvkiw

Zdjęcie przedstawia dziedziniec Muzeum Narodowego w Warszawie. Pośrodku dziedzińca znajduje się prostokątny, płytki zbiornik z wodą. Jest on otoczony ścianami budynku.

Jednostki samorządu terytorialnego

Gminy, powiaty i województwa, które realizują konstytucyjne obowiązki państwa w sferze kultury i prowadzą instytucje kultury oraz współfinansują działalność organizacji kulturalnych: lokalnych muzeów, teatrów itp.

R1Ru6cZw0QIe6

Grafika prezentuje napis: Instytucja Kultury Województwa Małapolskiego.

Minister spraw zagranicznych

Minister spraw zagranicznych prowadzi Instytuty Kultury Polskiej promujące naszą kulturę za granicą.

R1AGwz8whtMxQ

Zdjęcie przedstawia wnętrze sali. Jest ona pusta. Widoczne są dwie pary drzwi, które prowadzą do innych pomieszczeń. Na jednej ze ścian widać namalowaną postać człowieka, którego głowa znajduje się w prostokątnej ramie.

W ograniczonym zakresie wpływ na realizację polityki kulturalnej państwa ma także minister obrony narodowej oraz minister edukacji narodowej i sportu.

Słownik