Sprawdź się
Zapoznaj się ze źródłami i wykonaj ćwiczenie.
Źródło I
Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowegoNajostrzejsze, najpoważniejsze i najgroźniejsze konflikty nie będą się w tym nowym świecie toczyć miedzy klasami społecznymi, biednymi i bogatymi czy innymi grupami zdefiniowanymi w kategoriach ekonomicznych, ale miedzy ludami należącymi do różnych kręgów kulturowych. W ramach poszczególnych cywilizacji będą wybuchały konflikty plemienne i etniczne. Jednakże walka między państwami i grupami należącymi do różnych cywilizacji grozi potencjalną eskalacją, bo inne państwa i grupy spieszą na pomoc „krajom pokrewnym”.
Krwawe starcie klanów w Somalii nie zwiastuje przerodzenia się w konflikt na większą skale. Krwawe walki plemienne w Rwandzie mają określone skutki dla Ugandy, Zairu i Burundi, ale nie dla odleglejszych krajów. Krwawe konflikty miedzy cywilizacjami w Bośni, na Kaukazie, w Azji Środkowej czy w Kaszmirze mogą się przerodzić w poważniejsze wojny. W konfliktach nierozgrywających się na terenie byłej Jugosławii Rosja udzieliła dyplomatycznego poparcia Serbom, a Arabia Saudyjska, Turcja, Iran, i Libia wspierały finansowo Bośniaków i dostarczyły im broni, nie kierując się racjami ideologicznymi, ale pokrewieństwem kulturowym.
Źródło: Samuel Huntington, Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Warszawa 1997, s. 17.
Źródło II
Główne kręgi kulturowe (cywilizacyjne) wyróżnione przez Samuela Huntingtona
Zapoznaj się z ilustracją i wykonaj zadanie.
Zapoznaj się z opisem ilustracji i wykonaj zadanie.
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj zadanie.
DyplomacjaPo kongresie wiedeńskim Europa doświadczyła najdłuższego w swojej historii okresu pokoju. Przez czterdzieści lat nie było żadnej wojny między wielkimi mocarstwami, (…) żadnej wojny powszechnej przez następne sześćdziesiąt lat. (…) utrzymanie porządku międzynarodowego, który stworzono (…) w imię równowagi sił, wcale nie polegało na samej sile. Wynikało to między innymi stąd, że wyważono równowagę tak doskonale, iż mogła zostać obalona jedynie wielkim wysiłkiem. Najważniejszym jednak powodem tego stanu rzeczy było to, że kraje kontynentalne były związane poczuciem wspólnych wartości. Istniała zatem równowaga nie tylko fizyczna, lecz także moralna. Siła i sprawiedliwość były w zasadniczej harmonii.
Źródło: Henry Kissinger, Dyplomacja, Warszawa 1996, s. 83.
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj ćwiczenie.
Koniec hegemonii AmerykiProces ten już się rozpoczął. Chiny i Indie nabierają coraz większego znaczenia w swym sąsiedztwie, a także poza nim. Rosja zakończyła etap poradzieckiej traumy, na nowo odzyskuje swą potęgę, i staje się coraz bardziej agresywna. Japonia, choć nie zalicza się do sił wschodzących, obecnie śmielej artykułuje swoje poglądy i zapatrywania wobec sąsiadów. Europa podejmuje intensywne i ukierunkowane działania w dziedzinie wymiany handlowej oraz ekonomii. Brazylia i Meksyk coraz częściej zabierają głos w sprawach dotyczących całej Ameryki Łacińskiej. Republika Południowej Afryki wydźwignęła się na pozycję lidera kontynentu afrykańskiego. Wszystkie te kraje podporządkowują sobie coraz większą przestrzeń na arenie międzynarodowej, w stopniu większym niż dotychczas…
Źródło: Fareed Zakaria, Koniec hegemonii Ameryki, Warszawa 2009, s. 75.
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj ćwiczenie.
Wojna trzydziestoletnia – 1618–1648Dnia 24 października 1648 r. pełnomocnicy stron złożyli w Münster podpisy pod traktatem pokojowym, tzw. traktatem westfalskim, składającym się z dwóch dokumentów – układu między Francją i Rzeszą oraz Szwecją i cesarzem (w Osnabrück). Dokumenty ratyfikacyjne, podpisane przez monarchów, zostały wymienione między stronami kilka miesięcy później (18 II 1649) również w Münster. Francja i Szwecja zyskiwały nowe nabytki terytorialne oraz potwierdzenie dawnych, Francuzi formalnie uzyskiwali prawo do biskupstw Toul, Metz, Verdun oraz Alzację i pewne nabytki na prawym brzegu Renu. Szwedom przypadło Pomorze ze Szczecinem (Vorpommern), drugą część spadku po wymarłej dynastii książąt szczecińskich (1637), tj. resztę Pomorza, otrzymała Brandenburgia.
Źródło: Wojna trzydziestoletnia – 1618–1648, dostępny w internecie: stosunki-miedzynarodowe.pl [dostęp 10.03.2020 r.].
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj zadanie.
Ewolucja unipolarnego systemu międzynarodowego i jej implikacje dla bezpieczeństwa międzynarodowegoZimna wojna z jednej strony zakończyła się jednoznacznym zwycięstwem Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników, z drugiej jednak – kształtujący się ład międzynarodowy miał mniej stabilny charakter niż ten wyłoniony po wojnach światowych. Nie doszło do bezpośredniej konfrontacji militarnej obu rywalizujących bloków i późniejszej konferencji międzynarodowej, a rozstrzygnięcie nastąpiło głównie w obliczu słabości Związku Radzieckiego. Zarazem tak gwałtowny upadek bloku wschodniego był dla samego Waszyngtonu zaskoczeniem – jeszcze w sierpniu 1991 roku, przemawiając w Kijowie, prezydent George H.W. Bush zniechęcał Ukraińców do dążeń niepodległościowych, podczas gdy pięć miesięcy później ZSRR przestał istnieć.
Źródło: Tomasz Okraska, Ewolucja unipolarnego systemu międzynarodowego i jej implikacje dla bezpieczeństwa międzynarodowego, dostępny w internecie: researchgate.net [dostęp 10.03.2020 r.].
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj zadanie.
Dylematy współczesnego ładu międzynarodowegoRealizację celów polityki zagranicznej USA podzielono na trzy zasadnicze obszary międzynarodowej aktywności tego kraju.
A mianowicie:
1. cele jednostronne, gdzie absolutny priorytet miały bezpośrednie interesy amerykańskie;
2. działania podejmowane w ramach sojuszu lub partnerstwa z udziałem Ameryki, gdzie interesy wszystkich uczestników pozostawały zbieżne lub tożsame z amerykańskimi;
3. działania wielostronne podejmowane w ramach ogólnych celów i interesów USA, w sytuacji gdy problemy bezpieczeństwa mają szansę być rozwiązane skutecznie jedynie przy szerokim zaangażowaniu środowiska międzynarodowego.
Źródło: Karol J. Stryjski, Dylematy współczesnego ładu międzynarodowego, „Interdyscyplinarne studia społeczne” 2016, nr 1, s. 6–7.