Sprawdź się
Połącz pojęcie historyczne z jego definicją.
obywatel rzymski bez prawa do piastowania urzędów, możny obywatel sprawujący opiekę nad uzależnionymi niezamożnymi członkami wspólnoty, ubogi obywatel uzależniony dziedzicznie od możniejszego pana, przedstawiciel elity społecznej z pełnią praw politycznych
| patrycjusz | |
| patron | |
| plebejusz | |
| klient |
Zaznacz, które z podanych stwierdzeń są prawdziwe, a które fałszywe.
Ojciec rodziny (pater familias) mógł sprzedać w niewolę wszystkie dzieci oprócz pierworodnego syna. {prawda}/{#fałsz} Wszyscy Rzymianie byli albo patronami, albo klientami. {prawda}/{#fałsz} Wszyscy Rzymianie należeli albo do patrycjatu, albo do plebsu. {#prawda}/{fałsz} Przybysze, którzy osiedlili się w Rzymie, nie mieli możliwości wejścia do grona obywateli. {prawda}/{#fałsz}
Zaznacz jednostki podziału obywateli rzymskich, które miały charakter rodowy.
- centuria
- kuria
- patronat
- patrycjat
Ilustracja przedstawia grób jednego z najwybitniejszych przedstawicieli rodu Korneliuszów. Odczytaj z inskrypcji jego imiona (pierwszy wers w czterowersowej inskrypcji), a następnie przeciągnij podpisy do odpowiednich elementów na ilustracji. Przeczytaj tekst inskrypcji w przekładzie Zygmunta Kubiaka, jeśli napotkasz problem z odnalezieniem odpowiedniego miejsca w materiale źródłowym.
Na podstawie zapisów z najstarszego zbioru prawa rzymskiego, Prawa XII tablic, wykonaj polecenia.
Prawo XII tablicTablica IV, 2: Jeśli ojciec syna po trzykroć sprzedał, syn wolny będzie od władzy ojca.
Tablica V, 1: Niewiasty, nawet jeśli osiągnęły pełnoletność, pozostają pod opieką, z wyjątkiem westalek, które są wolne od opieki.
Tablica V, 2: Kto ręką lub kijem złamał lub nadwyrężył kość wolnemu, 300 asów, niewolnikowi 150 asów kary zapłaci.
Źródło: Prawo XII tablic, [w:] Źródła i materiały do nauczania historii, oprac. S. Sierpowski, Warszawa 1998, s. 35–36.
Na podstawie tekstów źródłowych oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia.
Źródło A
Żywot Romulusa„[Romulus] oddzielił także bogatych od ludu w ten sposób, że nazwał ich […], to znaczy opiekunami, a tamtych […], to znaczy oddającym się w opiekę. Równocześnie sprawił, że warstwy te żywiły do siebie nawzajem godną podziwu życzliwość, mogącą w przyszłości stanowić podstawę ważnych ustaleń prawnych. Ci pierwsi wyjaśniali [drugim] prawa, bronili ich w sądzie, byli doradcami i opiekunami we wszystkim. Natomiast ci drudzy […] nie tylko otaczali ich szacunkiem, lecz kiedy tamci zbiednieli, pomagali im wydać za mąż córki i płacili za nich długi […]. Później, kiedy nastały inne prawa, za niegodziwe i haniebne uchodziło, gdy bogaty [opiekun] brał pieniądze od [tego, który oddawał się w opiekę].
Źródło: Żywot Romulusa, [w:] Plutarch z Cheronei, Żywoty równoległe, t. I, tłum. K. Korus, Warszawa 2004, s. 154–155.
Źródło B
Prawo XII tablicTablica V, 21: Jeśli [opiekun] wyrządzi krzywdę [oddającemu się w opiekę], niech będzie przeklęty.
Źródło: Prawo XII tablic, [w:] Źródła i materiały do nauczania historii, oprac. S. Sierpowski, Warszawa 1998, s. 36.
Relacja, o której opowiadają teksty źródłowe, to relacja między…
- patrycjuszem a plebejuszem.
- obywatelem a cudzoziemcem.
- ojcem rodziny a synem.
- patronem a klientem.
Rozstrzygnij, które z obowiązków należały do opiekuna, a które do oddającego się w opiekę. Odwołaj się także do własnej wiedzy.
obowiązek codziennego składania pozdrowienia, uprawa ziemi, objaśnianie praw, nadawanie terenów pod uprawę, udzielanie pożyczek w sytuacjach kryzysowych, obrona w sądzie, pomoc zbrojna
| Opiekun | |
|---|---|
| Oddający się w opiekę |
Na podstawie tekstu źródłowego sformułuj wniosek na temat otwartości archaicznego społeczeństwa rzymskiego.
Dzieje Rzymu od założenia miasta, księgi I–VAttiusz Klausus [popadłszy w konflikt z Sabińczykami, z którego to ludu się wywodził i z którym Rzym był w stanie wojny], zwany później w Rzymie Appiusz Klaudiusz, uciekł do Rzymu z wielkim orszakiem klientów. Dano im prawo obywatelstwa i ziemię za rzeką Anio […]. Appiusza przyjęto w poczet senatorów i niedługo potem zajął jedno z pierwszych stanowisk w mieście.
Źródło: Tytus Liwiusz, Dzieje Rzymu od założenia miasta, księgi I–V, tłum. A. Kościółek, Wrocław 1968, s. 93.
Na podstawie analizy tekstu źródłowego i własnej wiedzy porównaj reformę społeczną Serwiusza Tuliusza z reformą wprowadzoną w Atenach przez Solona. Wskaż podobieństwa i różnice.
Ustrój polityczny Aten[Solon] wprowadził następujący podział obywateli: według majątku podzielił ich na cztery klasy, które już przedtem istniały: pentakosjomedymnów [tych, co mieli pięćset miar dochodu], hippeis [jeźdźców], zeugitów [żołnierzy pieszych] i tetów [wyrobników]. Prawo piastowania urzędów […] przyznał obywatelom z klasy: pentakosjomedymnów, hippeis i zeugitów, przydzielając przy tym godności każdemu stosownie do wielkości majątku; należącym do klasy tetów przyznał jedynie prawo udziału w zgromadzeniach ludowych i sądach. Do klasy pentakosjomedymnów musieli być zaliczeni ci, którzy ze swego majątku mieli co najmniej 500 miar plonów suchych i płynnych razem, do hippeis ci, którzy ich mieli 300 lub też, jak twierdzą inni, mogli utrzymać konia […]. Do klasy zeugitów należeli ci, którzy mieli 200 miar plonów obu rodzajów, wszyscy inni zaliczali się do klasy tetów i nie mieli dostępu do żadnego urzędu.
Źródło: Arystoteles, Ustrój polityczny Aten, [w:] Starożytność. Teksty źródłowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole średniej, oprac. G. Chomicki, S. Sprawski, Kraków 1999, s. 102. rozdz. VII-IX.