Sprawdź się
Ułóż wymienione wydarzenia w porządku chronologicznym.
- bitwa pod Verdun
- wybuch rewolucji lutowej w Rosji
- utworzenie Tymczasowej Rady Stanu
- wydanie Aktu 5 listopada
- podpisanie traktatu brzeskiego z Ukraińską Republiką Ludową
- wygłoszenie czternastu punktów przez prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrowa Wilsona
Dopasuj konkretne cytaty do odezw.
„Stworzenie niepodległego państwa polskiego na terytoriach zamieszkanych przez ludność bezsprzecznie polską, z wolnym dostępem do morza, niepodległością polityczną, gospodarczą, integralność terytoriów tego państwa powinna być zagwarantowana przez konwencję międzynarodową”., „Rząd robotniczy i chłopski, […] proponuje wszystkim wojującym narodom i ich rządom niezwłoczne rozpoczęcie rokowań o sprawiedliwy, demokratyczny pokój. Za pokój sprawiedliwy, czyli demokratyczny […] rząd uważa natychmiastowy pokój bez aneksji (tj. bez zaboru cudzych ziem, bez przyłączenia przemocą innych narodowości) i bez kontrybucji”., „[…] postanowili z ziem tych utworzyć państwo samodzielne z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem. Dokładniejsze oznaczenie granic Królestwa Polskiego zastrzega się. Nowe królestwo znajdzie w łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami rękojmię potrzebną do swobodnego sił swych rozwoju. We własnej armii nadal żyć będą pełne sławy tradycje wojsk polskich dawnejszych czasów i pamięć walecznych polskich towarzyszy broni we wielkiej obecnej wojnie. Jej organizacja, wykształcenie i kierownictwo uregulowane będą we wspólnem porozumieniu”., odezwa Mikołaja Mikołajewicza z 1914 r., treść telegramu wysłanego przez rządy brytyjski i francuski do rosyjskiego premiera Borisa Stürmera z dnia 16 listopada 1916 r.
| Cytat | Nazwa |
|---|---|
| „Stworzenie niepodległego państwa polskiego na terytoriach zamieszkanych przez ludność bezsprzecznie polską, z wolnym dostępem do morza, niepodległością polityczną, gospodarczą, integralność terytoriów tego państwa powinna być zagwarantowana przez konwencję międzynarodową”. | |
| „Rząd robotniczy i chłopski, […] proponuje wszystkim wojującym narodom i ich rządom niezwłoczne rozpoczęcie rokowań o sprawiedliwy, demokratyczny pokój. Za pokój sprawiedliwy, czyli demokratyczny […] rząd uważa natychmiastowy pokój bez aneksji (tj. bez zaboru cudzych ziem, bez przyłączenia przemocą innych narodowości) i bez kontrybucji”. | |
| „[…] postanowili z ziem tych utworzyć państwo samodzielne z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem. Dokładniejsze oznaczenie granic Królestwa Polskiego zastrzega się. Nowe królestwo znajdzie w łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami rękojmię potrzebną do swobodnego sił swych rozwoju. We własnej armii nadal żyć będą pełne sławy tradycje wojsk polskich dawnejszych czasów i pamięć walecznych polskich towarzyszy broni we wielkiej obecnej wojnie. Jej organizacja, wykształcenie i kierownictwo uregulowane będą we wspólnem porozumieniu”. |
Rozstrzygnij, w którym roku najwcześniej mogła zaistnieć sytuacja polityczna przedstawiona na poniższej mapie. Uzasadnij odpowiedź.
- 1914
- 1915
- 1916
- 1917
Przeanalizuj poniższą ilustrację odnoszącą się do wydania Aktu 5 listopada i odwołując się do elementów graficznych, wyraź jej treść symboliczną.
Przeanalizuj opis ilustracji odnoszącej się do wydania Aktu 5 listopada i wyraź jej treść symboliczną.
Przeanalizuj okładkę niemieckiego czasopisma z 1915 r., a następnie wykonaj polecenia.
Dopasuj symbolicznie przedstawione państwa do postaci na ilustracji.
Rosja, Niemcy, Polska
| niedźwiedź | |
| kobieta w białej sukni | |
| kobieta w czerwonej sukni |
Przeanalizuj poniższą odezwę wydaną przez głównodowodzącego wojskami rosyjskimi Mikołaja Mikołajewicza, a następnie wykonaj polecenia.
Polacy!
Wybiła godzina, w której przekazane Wam marzenie ojców i dziadów Waszych ziścić się może.
Przed półtora wiekiem żywe ciało Polski rozszarpano na kawały, ale dusza jej nie umarła. Żyła ona nadzieją, że nadejdzie godzina zmartwychwstania dla Narodu Polskiego i dla pojednania się braterskiego z Wielką Rosją.
Wojsko rosyjskie niesie Wam błogą wieść owego pojednania. Niechaj się zatrą granice, rozcinające na części Naród Polski.
Niech Naród Polski połączy się w jedno ciało pod berłem Cesarza Rosyjskiego. Pod berłem tem odrodzi się Polska, swobodna w swojej wierze, języku i samorządzie.
Jednego tylko Rosya spodziewa się po Was: Takiego samego poszanowania praw ludów, z którymi związały Was dzieje.
Z sercem otwartem, z ręką po bratersku wyciągniętą, kroczy na Wasze spotkanie Wielka Rosja. Wierzy ona, iż nie zadrzewiał miecz, który poraził wroga pod Grunwaldem.
Od brzegów Oceanu Spokojnego do Mórz Północnych ciągną hufce rosyjskie. Zorza nowego życia dla Was wschodzi.
Niech zajaśnieje na tej jutrzni znamię Krzyża, godło męki i zmartwychwstania ludów.
Zwierzchni Wódz Naczelny, Jenerał‑adjutant Mikołaj.
Cytat za: artykuł Odezwa wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza do Polaków, Wikisource.org.
Przeanalizuj odezwę wydaną przez Rząd Tymczasowy do Polaków w marcu 1917 r. i wskaż, jakie konkretne obietnice w niej złożono. Jaki cel przyświecał Rządowi Tymczasowemu przy ogłaszaniu odezwy do Polaków? Porównaj tę odezwę z odezwą z dnia 5 listopada. Rozstrzygnij, która z nich wypada bardziej korzystnie z punktu widzenia interesów polskich.
Źródło A
Proklamacja rosyjskiego Rządu Tymczasowego do Polaków, wydana w Petersburgu 29/16 III 1917 r.Polacy!
Dawny rząd polityczny Rosji, źródło Waszej niewoli a naszej niezgody, jest tedy na zawsze zburzony. Wyjarzmiona Rosja uosabiana w rządzie prowizorycznym, który wyposażony jest we wszelkie pełnomocnictwa, śpieszy złożyć Warn braterskie pozdrowienie, wzywa Was do życia i wolności. Stary rząd czynił Wam obłudne przyrzeczenia, które mógłby dotrzymać, ale których dotrzymać nie chciał.
Mocarstwa centralne skorzystały z jego błędów, aby Wasz kraj zająć i spustoszyć. Z tym wyłącznie zamiarem, aby walczyć przeciwko Rosji i jej sprzymierzeńcom, udzieliły Wam iluzorycznych praw politycznych, które nie rozciągają się na cały naród polski, tylko na część Polski, zajętej przez nich prowizorycznie.
A za tę cenę chciały kupić krew narodu, który nigdy jeszcze nie walczył o utrzymanie despotyzmu. I teraz też armia polska nie będzie chciała walczyć o sprawę uciskania wolności i o ćwiartowanie ojczyzny pod zwierzchnim dowództwem swego odwiecznego wroga.
Bracia Polacy! I dla Was wybiła godzina wielkiego rozstrzygnięcia. Wolna Rosja powołuje Was do swych szeregów, do walki o wolność narodu. Naród rosyjski, który zrzucił jarzmo, uznaje i dla polskiego narodu braterskie pełne prawo stanowienia o swym losie z własnej woli. Wierny umowom ze sprzymierzonymi, wierny całemu planowi walki przeciw zaczepnemu germanizmowi, Rząd Tymczasowy współdziała w tworzeniu niepodległego państwa polskiego, złożonego z tych wszystkich obszarów, których ludność jest w większości polska, w zamian za rękojmię trwałego pokoju w przyszłej przebudowanej Europie.
Związane z Rosją za pomocą wolnej unii militarnej Państwo Polskie tworzyć będzie mocny wał przeciw naciskowi mocarstw centralnych na narody słowiańskie. Wyjarzmiony i zjednoczony naród polski sam zadecyduje o formie swych rząd – i da temu wyraz w zgromadzeniu konstytucyjnym, które zwołane zostanie do stolicy polskiej, na zasadzie powszechnego prawa wyborczego. Rosja jest zdania, że połączone przez stulecia wspólnym życiem z Polakami ludy tym sposobem zdobędą pewną gwarancję swoich praw obywatelskich i narodowych. Konstytucyjne zgromadzenie rosyjskie będzie miało na celu ostateczne zatwierdzenie tego nowego związku braterskiego. Udzieli ono nadto zgody na zmiany terytorialne państwa rosyjskiego, które będą niezbędne dla utworzenia Polski wolnej we wszystkich dotychczas rozdzielonych jeszcze częściach.
Źródło: Proklamacja rosyjskiego Rządu Tymczasowego do Polaków, wydana w Petersburgu 29/16 III 1917 r., [w:] Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczyciela historii, studentów i uczniów, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1998, s. 67–68.
Źródło B
Akt 5 listopada z 1916 r.Do mieszkańców Warszawskiego jeneralnego gubernatorstwa!
Przejęci niezłomną ufnością w ostateczne zwycięstwo ich broni i życzeniem powodowani, by ziemie polskie przez waleczne ich wojska ciężkiemi ofiarami rosyjskiemu panowaniu wydarte do szczęśliwej przywieść przyszłości, Jego Cesarska Mość Cesarz Niemiecki oraz Jego Cesarska i Królewska Mość Cesarz Austryi i Apostolski Król Węgier postanowili z ziem tych utworzyć państwo samodzielne z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem. Dokładniejsze oznaczenie granic Królestwa Polskiego zastrzega się. Nowe królestwo znajdzie w łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami rękojmię potrzebną do swobodnego sił swych rozwoju. We własnej armii nadal żyć będą pełne sławy tradycje wojsk polskich dawnejszych czasów i pamięć walecznych polskich towarzyszy broni we wielkiej obecnej wojnie. Jej organizacja, wykształcenie i kierownictwo uregulowane będą we wspólnem porozumieniu.
Sprzymierzeni Monarchowie, biorąc należny wzgląd na ogólne warunki polityczne Europy jako też na dobro i bezpieczeństwo własnych krajów i ludów, żywią niezłomną nadzieję, że obecnie spełnią się życzenia państwowego i narodowego rozwoju Królestwa Polskiego.
Wielkie zaś, od zachodu z Królestwem Polskiem sąsiadujące mocarstwa z radością ujrzą u swych granic wschodnich wskrzeszenie i rozkwit wolnego, szczęśliwego i własnem narodowem życiem cieszącego się państwa.
Z najwyższego rozkazu Jego Cesarskiej Mości Cesarza Niemieckiego. Jenerał‑Gubernator v. Beseler.
Źródło: Akt 5 listopada z 1916 r. Cytat za: artykuł Akt 5 listopada (1916), Wikipedia.org.
Do jakiego stopnia Akt 5 listopada miał charakter przełomowy dla sprawy polskiej w czasie I wojny światowej? Przytocz argumenty potwierdzające tezę i jej zaprzeczające.