Arystoteles Metafizyka

Powyższe fakty wykazują jasno, jakie konsekwencje wynikają z poglądów tych, którzy utrzymują, że Idee są substancjami zdolnymi do oddzielnego istnienia i którzy zarazem tworzą gatunki za pomocą rodzaju i różnicy. Jeżeli bowiem istnieją Idee i jeżeli „zwierzę” jest obecne w „człowieku” i w „koniu”, to albo numerycznie są jednym i tym samym albo czymś różnym [w każdym gatunku]. Pojęciowo jest oczywiście jednym i tym samym, gdyż pojęcie zwierzęcia pozostaje to samo przy przejściu od człowieka do konia. Jeżeli więc istnieje jakiś człowiek sam w sobie i sam przez się jako byt określony i oddzielny, to również i części, z których się składa, mianowicie „zwierzę i dwunożne”, muszą oznaczać twory określone i zdolne do oddzielnego istnienia oraz substancje; a zatem również i „zwierzę”, tak jak i „człowiek” muszą być tego rodzaju.

Otóż jeżeli „zwierzę” w „koniu” i w „człowieku” jest jednym i tym samym, podobnie jak ty jesteś w sobie, jak wobec tego jedno mogłoby pozostać jednym w rzeczach istniejących oddzielnie i dlaczego to „zwierzę” miałoby uniknąć oddzielenia od samego siebie?

Dalej, jeżeli „zwierzę” uczestniczy w „dwunożnych” i „wielonożnych”, wynika z tego wniosek niemożliwy do przyjęcia, gdyż będą mu przysługiwać jednocześnie atrybuty przeciwne, mimo iż jest jednym i indywidualnym. A jeżeli nie uczestniczy w nich, to w jaki sposób należy rozumieć, że „zwierzę” może być dwunożne albo lądowe? Ale może dwie rzeczy są „razem zestawione” i są „w styczności” albo są „wymieszane”. Przypuszczenia te są jednak w równym stopniu absurdalne.

Wobec tego przypuśćmy, że „zwierzę samo w sobie” jest inne w każdym gatunku; ale wtedy powstanie, że tak powiem, nieskończoność gatunków, których substancją będzie „zwierzę” […]. Dalej, „zwierzę w sobie” będzie bardzo liczne, bo w każdym gatunku „zwierzę w sobie” będzie substancją tego gatunku.

metafiz1 Źródło: Arystoteles, Metafizyka, tłum. Kazimierz Leśniak, Warszawa 1984, s. 194–195.