Barbara Dolniak Słów kilka o głosowaniu blokowym poprawek zgłoszonych do projektu ustawy o Sądzie Najwyższym

W ciągu ostatnich kilku dni rekordy popularności bije sformułowanie „głosowanie blokowe”. To tajemnicze sformułowanie odmieniane jest przez wszystkie przypadki w kontekście prac sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, które odbyły się późnym wieczorem w dniu 19 lipca 2017 r. i dotyczyły poselskiego projektu ustawy o Sądzie Najwyższym.

Zapewne wiele osób, oglądając w dniu 19 lipca 2017 r. wieczorne obrady sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, zadawało sobie pytanie, dlaczego decyzja komisji o blokowym głosowaniu poprawek, zgłoszonych w drugim czytaniu do poselskiego projektu ustawy o Sądzie Najwyższym, wywołała tak wielkie emocje. Dla zrozumienia tego co się stało w trakcie prac Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka konieczne jest sięgnięcie do przepisów Regulaminu Sejmu, regulujących porządek głosowania – fundamentalne zagadnienie, będące istotą działalności parlamentarnej posłów. Bo to właśnie poprzez głosowanie poseł wykorzystuje powierzoną mu przez obywateli wiązkę uprawnień upoważniającą go do wpływania w imieniu tych obywateli na kształt prawa w Polsce.

Zgodnie z art. 50 ust. 1 pkt 2 Regulaminu Sejmu, mającym zastosowanie do prac komisji sejmowych na mocy art. 151 ust. 2 Regulaminu Sejmu, głosowanie poprawek w trakcie prac komisji odbywa się w ten sposób, że głosuje się poprawki do poszczególnych artykułów, a wyjątkowo można blokować (grupować) poprawki, których przyjęcie lub odrzucenie rozstrzyga o innych poprawkach. 

Zasadą jest zatem, że należy głosować poprawki do każdego artykułu z osobna, a wyjątkowo można zblokować (pogrupować) i głosować łącznie jedynie te poprawki, które wzajemnie merytorycznie na siebie oddziałują. Przykładem takiej merytorycznej zależności, umożliwiającej blokowe głosowanie poprawek, jest sytuacja w której poprawka zmierza do zmiany nazwy jakiegoś podmiotu wskazanego w projekcie ustawy, np. zastąpienie nazwy „Izba Prawa Prywatnego”, nazwą „Izba Prawa Cywilnego”.

W takiej sytuacji złożonych powinno zostać kilka poprawek z których każda odnosić się powinna do innej jednostki redakcyjnej, w której wskazana jest nazwa „Izba Prawa Prywatnego” i postulować zmianę tej nazwy na „Izba Prawa Cywilnego”. Zmiana nazwy „Izba Prawa Prywatnego” na „Izbę Prawa Cywilnego” w jednej jednostce redakcyjnej – na skutek przegłosowania poprawki dotyczącej tej jednostki – oraz pozostawienie nazwy „Izba Prawa Prywatnego” w innej jednostce redakcyjnej – na skutek odrzucenia poprawki odnoszącej się do tej jednostki – powodowałoby niespójność tekstu ustawy. Z tego powodu, dla uniknięcia błędów i rozbieżności w głosowaniach odnoszących się do powiązanych merytorycznie poprawek, poprawki takie grupuje się i głosuje się nad nimi łącznie (przeprowadza się głosowanie blokowe).

Jednocześnie należy zaznaczyć, że zupełnie inną sytuacją jest głosowanie blokowe poprawek, pogrupowanych nie ze względu na merytoryczną zależność pomiędzy poprawkami, a ze względu na podmiot, który te poprawki zgłosił. Wspomniany art. 50 ust. 1 pkt 2 Regulaminu Sejmu nie dopuszcza możliwości tak rozumianego głosowania blokowego. Niedopuszczalność ta jest również oczywista z punktu widzenia roli jaką przypisuje Regulamin Sejmu komisji sejmowej, która ma za zadanie rozpatrzenie projektu ustawy wraz ze zgłoszonymi do tego projektu poprawkami. 

Komisje sejmowe są organami powołanymi m.in. do wyrażania opinii w sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm (art. 17 ust. 1 Regulaminu Sejmu). Przekazanie projektu ustawy wraz poprawkami do odpowiedniej komisji zobowiązuje tę komisję do wnikliwego przeanalizowania przekazanego projektu i złożonych do jego treści poprawek. Ta wnikliwa analiza musi być przeprowadzona w oparciu o opinie przedstawione przez posłów, ekspertów, zainteresowane organy państwa, organizacje pozarządowe – taka wymiana poglądów z natury rzeczy nie może się odbyć na posiedzeniu plenarnym Sejmu i dlatego posiedzenia komisji są tak bardzo istotne w procesie stanowienia prawa.

Każda zgłoszona poprawka powinna zostać przez wnioskodawcę uzasadniona, posłowie uczestniczący w pracach komisji powinni mieć prawo zadawania pytań dotyczących poszczególnych poprawek. Wreszcie głosowanie nad poprawkami powinno być głosowaniem świadomym – posłowie dokonujący aktu głosowania muszą wiedzieć nad czym głosują, muszą znać treść proponowanej normy, którą popierają bądź nie popierają. 

Dlaczego jest to takie ważne? Dlatego, że obywatele mają prawo wiedzieć jaka jest treść zgłoszonych poprawek, mają prawo poznać stanowiska parlamentarzystów odnoszące się do poszczególnych poprawek, mają prawo poznać jak nad poszczególnymi poprawkami głosowali poszczególni posłowie, także posłowie, na których obywatele ci głosowali, wreszcie mają prawo zapytać danego posła z jakiego powodu głosował nad określoną poprawką w taki, a nie w inny sposób, zaś poseł powinien umieć swoją decyzję uzasadnić.

To jest właśnie istota demokratycznej kontroli Narodu nad jego przedstawicielami, obywatel musi mieć możliwość ukształtować swoją opinię na temat poszczególnych posłów na podstawie oceny ich działalności parlamentarnej.

Przeprowadzenie w trakcie obrad Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka głosowania blokowego nad poprawkami zgłoszonymi do poselskiego projektu ustawy o Sądzie Najwyższym, według kryterium podmiotowego (czyli dzieląc je na te przygotowane przez PiS i opozycję), a nie merytorycznego, stało w sprzeczności z zasadami, na których oparty jest polski parlamentaryzm. Uczynienie z komisji sejmowej bezrefleksyjnej „maszynki do głosowania” musiało skutkować wzburzeniem tych posłów, którym leży na sercu dbałość o przestrzeganie zasad demokratycznego państwa prawa.

Posiedzenie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka z dnia 19 lipca 2017 r. przejdzie zapewne do historii jako przykład rażąco wadliwego sposobu stanowienia prawa w Polsce. Przejdzie do historii jako przykład całkowicie opacznego rozumienia obowiązków poselskich, przejdzie do historii jako przykład odejścia od zasad demokratycznego państwa.

1 Źródło: Barbara Dolniak, Słów kilka o głosowaniu blokowym poprawek zgłoszonych do projektu ustawy o Sądzie Najwyższym, dostępny w internecie: natemat.pl [dostęp 25.09.2019 r.].

Piotrowicz tłumaczy swoje zachowanie na komisji. "Nauczyłem się od PO, jak radzić sobie z planowaną obstrukcją

Było wiadomo, że PO i N zastosują wszystkie środki łącznie z przemocą, by nie dopuścić do prac - powiedział szef komisji sprawiedliwości Stanisław Piotrowicz (PiS).

W nocy ze środy na czwartek na posiedzeniu komisji sprawiedliwości w sprawie projektu PiS ustawy o Sądzie Najwyższym – przy głośnym proteście opozycji, która próbowała też blokować stół prezydialny – głosowane były w blokach poprawki złożone przez poszczególne kluby. Do projektu w II czytaniu zgłoszono ponad 1000 poprawek, zdecydowana większość z nich – ponad 1000 – to poprawki Nowoczesnej. Blisko 300 poprawek złożyła PO. Kilkanaście kolejnych poprawek było autorstwa PiS.

Na posiedzeniu komisji sprawiedliwości pozytywnie zaopiniowane zostały w głosowaniu zblokowane poprawki PiS, poprawki klubów opozycyjnych – również głosowane w blokach – zostały odrzucone.

Po zakończeniu posiedzenia komisji Piotrowicz powiedział dziennikarzom: „Przecież wiecie o tym, że nie chodziło o kulturę głosowania, nie chodziło o dyskusję. To było przecież od samego początku wiadomym, przecież państwo chyba wiedzieliście, że Platforma, Nowoczesna zastosują wszystkie środki łącznie z przemocą, żeby nie dopuścić do procedowania”. Jak podkreślił, „wszyscy doskonale sobie zdają z tego sprawę, że ta liczba poprawek była zgłoszona nie po to, żeby ulepszyć akt prawny i żeby nad nimi dyskutować, tylko po to, żeby to było niemożliwe”.

- Na akcję musi być reakcja, nie może być tak, żeby ludzie łamiący regulamin, łamiący prawo, nawołujący do przemocy i stosujący przemoc szli po władzę - powiedział poseł PiS. Nie może tak być - dodał – „żeby w sposób niedemokratyczny, niezgodny z przepisami paraliżować parlament”. – Na to zgody być nie może w państwie demokratycznym – podkreślił.

Na pytanie, czy takie procedowanie przez komisję, jakie miało miejsce w nocy ze środy na czwartek, było normalne, odparł: „może do końca nie, ze względu na zachowanie opozycji”. Zapytany, czy było zgodne z prawem, odpowiedział pytaniem: „A czy było zgodne z prawem uniemożliwianie przewodniczącemu procedowania?”.

Na pytanie o zblokowanie poprawek złożonych przez poszczególne kluby Piotrowicz odpowiedział, że zwrócił się do Biura Legislacyjnego „i stosowne opinie posłowie usłyszeli”.

Z kolei na uwagę, że posłowie opozycji podnosili, że nie mieli czasu zapoznać się z poprawkami i nie wiedzieli, nad czym mają głosować, odparł: „Rozumiem, że posłowie PO w takim pośpiechu pisali swoje poprawki tożsame w treści, że nawet nie zdążyli się z nimi zapoznać”. - Drodzy państwo, niechże państwo posłowie nie kompromitują się, że nie wiedzieli, co złożyli - dodał Piotrowicz.

Wskazał też, że wiadomo czemu miało służyć postulowane przez opozycję omawianie każdej z poprawek. - Omawiać szczegółowo każdą poprawkę, dyskutować i zadawać pytania, to znaczy nie zakończyć pracy nigdy. To jest sytuacja, jakiej w parlamencie nie bywało. Zresztą może nie do końca nie bywało - powiedział Piotrowicz.

W tym kontekście przypomniał, że w poprzedniej kadencji, gdy w Sejmie był Ruch Palikota, „też chcieli zablokować prace parlamentu i zgłosili na forum plenarnym kilka tysięcy poprawek”.

- Pan Grzegorz Schetyna, ówczesny marszałek Sejmu - załatwił to wszystko jednym głosowaniem. Też była wrzawa i dziwię się tej hipokryzji, że gdy kiedyś PO w taki sposób zrealizowała prawo, dziś ma pretensje do innych. Ja się od nich tego nauczyłem, jak można sobie poradzić z planowaną obstrukcją - zaznaczył szef komisji sprawiedliwości.

2 Źródło: Piotrowicz tłumaczy swoje zachowanie na komisji. "Nauczyłem się od PO, jak radzić sobie z planowaną obstrukcją, dostępny w internecie: dziennik.pl [dostęp 25.09.2019 r.].