Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
R1BYEcxqLR46P11
Ćwiczenie 1
Wymienione przykłady procesów, czynności fizjologicznych i zachowań człowieka przyporządkuj do odpowiedniej grupy rytmów biologicznych. Rytmy krótkookresowe Możliwe odpowiedzi: 1. tętno, 2. sezonowe wydzielanie hormonu wzrostu, 3. ciśnienie krwi, 4. rytm oddechowy, 5. spożywanie posiłków, 6. perystaltyka jelit, 7. dobowe wydzielanie hormonów, 8. czuwanie-sen, 9. tempo wzrostu i rozwoju dzieci, 10. impulsy nerwowe, 11. ontogeneza człowieka, 12. jajeczkowanie, 13. menstruacja, 14. temperatura ciała, 15. sezonowe tempo metabolizmu Rytmy średniookresowe Możliwe odpowiedzi: 1. tętno, 2. sezonowe wydzielanie hormonu wzrostu, 3. ciśnienie krwi, 4. rytm oddechowy, 5. spożywanie posiłków, 6. perystaltyka jelit, 7. dobowe wydzielanie hormonów, 8. czuwanie-sen, 9. tempo wzrostu i rozwoju dzieci, 10. impulsy nerwowe, 11. ontogeneza człowieka, 12. jajeczkowanie, 13. menstruacja, 14. temperatura ciała, 15. sezonowe tempo metabolizmu Rytmy długookresowe Możliwe odpowiedzi: 1. tętno, 2. sezonowe wydzielanie hormonu wzrostu, 3. ciśnienie krwi, 4. rytm oddechowy, 5. spożywanie posiłków, 6. perystaltyka jelit, 7. dobowe wydzielanie hormonów, 8. czuwanie-sen, 9. tempo wzrostu i rozwoju dzieci, 10. impulsy nerwowe, 11. ontogeneza człowieka, 12. jajeczkowanie, 13. menstruacja, 14. temperatura ciała, 15. sezonowe tempo metabolizmu
Rk9tEYNvMet471
Ćwiczenie 2
Przeciągnij brakujące wyrazy w odpowiednie miejsca w tekście. Głównym miejscem lokalizacji „zegara biologicznego” organizmu jest część mózgowia zwana 1. jąder nadskrzyżowaniowych, 2. szyszynką, 3. całodobowe, 4. przysadką mózgową, 5. okołodobowe, 6. genetycznie, 7. podwzgórzem, 8. biologicznie, 9. półkuli mózgowej, a dokładniej obszar 1. jąder nadskrzyżowaniowych, 2. szyszynką, 3. całodobowe, 4. przysadką mózgową, 5. okołodobowe, 6. genetycznie, 7. podwzgórzem, 8. biologicznie, 9. półkuli mózgowej. Narząd ten generuje rytmy 1. jąder nadskrzyżowaniowych, 2. szyszynką, 3. całodobowe, 4. przysadką mózgową, 5. okołodobowe, 6. genetycznie, 7. podwzgórzem, 8. biologicznie, 9. półkuli mózgowej w sposób uwarunkowany 1. jąder nadskrzyżowaniowych, 2. szyszynką, 3. całodobowe, 4. przysadką mózgową, 5. okołodobowe, 6. genetycznie, 7. podwzgórzem, 8. biologicznie, 9. półkuli mózgowej.
R1C2tUteON4ID2
Ćwiczenie 3
Spośród podanych czynników wskaż te, które są synchronizatorami rytmów biologicznych, czyli tzw. dawcami czasu. Możliwe odpowiedzi: 1. światło, 2. temperatura otoczenia, 3. wilgotność powietrza, 4. aktywność fizyczna, 5. wydalanie moczu, 6. czystość powietrza
21
Ćwiczenie 4
RRexwL3tZBskL
Podaj trzy przykłady zachowania człowieka, które mają związek z rytmem dobowym. (Uzupełnij).
1
211
Ćwiczenie 5

Znormalizowane ciśnienie tętnicze krwi uzależnione jest od dobowego rytmu biologicznego. Uważa się, że ciśnienie krwi zmienia się w ciągu doby o 20 do 30 mmHg. Poniższy wykres ilustruje zmienność ciśnienia krwi w ciągu doby u zdrowego człowieka.

R1avtx7OMDJx4
Wykres liniowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Czas [[godziny zegarowe]]: 4
    • ciśnienie skurczowe: 100; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
    • ciśnienie rozkurczowe: 70; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
  • 2. zestaw danych:
    • Czas [[godziny zegarowe]]: 6
    • ciśnienie skurczowe: 100; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
    • ciśnienie rozkurczowe: 70; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
  • 3. zestaw danych:
    • Czas [[godziny zegarowe]]: 8
    • ciśnienie skurczowe: 122; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
    • ciśnienie rozkurczowe: 81; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
  • 4. zestaw danych:
    • Czas [[godziny zegarowe]]: 10
    • ciśnienie skurczowe: 118; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
    • ciśnienie rozkurczowe: 85; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
  • 5. zestaw danych:
    • Czas [[godziny zegarowe]]: 12
    • ciśnienie skurczowe: 130; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
    • ciśnienie rozkurczowe: 100; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
  • 6. zestaw danych:
    • Czas [[godziny zegarowe]]: 14
    • ciśnienie skurczowe: 152; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
    • ciśnienie rozkurczowe: 102; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
  • 7. zestaw danych:
    • Czas [[godziny zegarowe]]: 16
    • ciśnienie skurczowe: 130; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
    • ciśnienie rozkurczowe: 80; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
  • 8. zestaw danych:
    • Czas [[godziny zegarowe]]: 18
    • ciśnienie skurczowe: 110; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
    • ciśnienie rozkurczowe: 70; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
  • 9. zestaw danych:
    • Czas [[godziny zegarowe]]: 20
    • ciśnienie skurczowe: 120; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
    • ciśnienie rozkurczowe: 75; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
  • 10. zestaw danych:
    • Czas [[godziny zegarowe]]: 22
    • ciśnienie skurczowe: 110; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
    • ciśnienie rozkurczowe: 73; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
  • 11. zestaw danych:
    • Czas [[godziny zegarowe]]: 24
    • ciśnienie skurczowe: 100; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
    • ciśnienie rozkurczowe: 70; Podpis osi wartości: Ciśnienie tętnicze krwi [[mmHg]]
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Rge0VcRIvkdfS
Odczytaj z wykresu maksymalne i minimalne wartości ciśnienia skurczowego oraz rozkurczowego krwi występującego w ciągu doby i określ tendencję jego zmiany. (Uzupełnij).
2
Ćwiczenie 5
RfjT1ONe1L7DY
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6
R1FVxx85ALm7i
Korzystając z dostępnych materiałów opracuj podstawowe zasady higieny pracy umysłowej. Uwzględnij rytm pracy umysłowej, całkowity dobowy czas pracy oraz długość i częstość stosowanych przerw, a także godziny optymalnej aktywności umysłowej. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7
R1JbxhUmE0gse
W pierwszej połowie XX wieku sądzono, że naprzemienność snu i czuwania zależy od czynników zewnętrznych, takich jak cykl wschodu i zachodu słońca lub zmiany temperatury. Oceń poprawność poniższego stwierdzenia i uzasadnij swoje zdanie. (Uzupełnij).

Informacja do ćwiczeń od 8 do 10

Stężenie glukozy we krwi człowieka jest wartością wypadkową między jej dostarczaniem do krwiobiegu a odpływem do wnętrza komórek. Wartość ta jest korygowana na bieżąco za pomocą insuliny, która obniża stężenie glukozy w ciągu 2–3 godzin po posiłku do stężenia charakterystycznego dla normy. Okazuje się, że nasz organizm nie tylko koryguje odchylenia zawartości glukozy, ale kontroluje również występowanie cyklicznych zmian jej stężenia w czasie doby. Dowodem na to może być dodatkowy szczyt zawartości glukozy we krwi w godzinach wczesnoporannych, a więc niezwiązanych z pobieraniem pokarmu. Nie jest on również związany z wydzielaniem insuliny.

RX0bCCJ0cnT9H1
Wykres ilustrujący dobowe zmiany stężeń insuliny i glukozy w surowicy krwi.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o. na podstawie: Piotr Chrościcki, Michał Usarek, Jadwiga Bryla, Znaczenie zegara biologicznego w utrzymaniu homeostazy glukozy, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej”, 2013, nr 67, s. 569–583, www.phmd.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.
31
Ćwiczenie 8
R1D4Gy4DvY9Ai
Określ rytm dobowy efektywności insuliny, z pominięciem poposiłkowego wzrostu stężenia glukozy we krwi. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 9
RRt9rggxbgA6h
Odczytaj z wykresu przybliżony czas, w którym zawartość glukozy nie powoduje znaczącej sekrecji insuliny. Sekrecja to wytwarzanie przez komórki wydzielnicze i wyprowadzanie poza ich obręb wydzielin, które regulują czynność komórek i narządów organizmu.(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 10
R1SrtFlyrbUso
Sformułuj hipotezę, która pozwoli wyjaśnić przyczynę wzrostu poziomu glukozy bez towarzyszącej sekrecji insuliny, kiedy człowiek jeszcze śpi. (Uzupełnij).