Sprawdź się
Zaznacz, które z poniższych stwierdzeń są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Ludwik Węgierski wyznaczył na tron Polski swoją najmłodszą córkę Jadwigę. | □ | □ |
| Ludwik Węgierski rządził osobiście Polską. | □ | □ |
| W Budzie w 1355 r. zawarto układ o sukcesji andegaweńskiej w Polsce po śmierci Kazimierza Wielkiego. | □ | □ |
| Ludwik I Wielki cieszył się poparciem możnych małopolskich, którzy unieważnili testament Kazimierza Wielkiego. | □ | □ |
| Ludwik Węgierski obiecał rycerstwu polskiemu, że jeśli obejmie władzę po śmierci Kazimierza Wielkiego, obniży wysokość płaconych przez nie podatków. | □ | □ |
| Podczas trwającego od 1382 r. bezkrólewia rycerstwo polskie przychylnie odnosiło się do oddania władzy królowej Węgier Marii. | □ | □ |
Zapoznaj się z drzewem genealogicznym i wykonaj polecenie.
Na podstawie powyższego drzewa genealogicznego Piastów i Andegawenów wybierz właściwe odpowiedzi.
{#Władysław Łokietek był dla Jadwigi Andegaweńskiej pradziadkiem}/{Władysława Łokietka nie łączyły z Jadwigą Andegaweńską więzy pokrewieństwa}. Elżbieta, córka Kazimierza Wielkiego z jego pierwszego małżeństwa z Anną Aldoną, była dla Ludwika Węgierskiego {ciotką}/{#kuzynką}. Elżbieta Bośniaczka była dla Elżbiety Łokietkówny {teściową}/{#synową}. Pokrewieństwo łączące Elżbietę Łokietkównę z Jadwigą Andegaweńską było analogiczne do tego, jakie łączyło Kazimierza Wielkiego z {#Kaźkiem Słupskim}/{Bogusławem, księciem wołogoskim}.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym poniżej oraz drzewem genealogicznym Piastów i Andegawenów, a następnie uzupełnij zdania.
Ludwik WęgierskiZa jej rządów działy się w Królestwie Polskim wielkie grabieże, łupiestwa i rozboje: prałatom różnych kościołów, podczas ich obecności w domu, zabierano nocną porą złodziejskim sposobem konie, księgi i różne rzeczy; łupiono kupców w różnych stronach Polski handlujących; łotrowie wypędzali z Królestwa stadniny należące do szlachty, szczególnie w Wielkopolsce […]. Nikt nie mógł wyjednać od królowej zwrotu niesłusznie zabranych dziedzictw ani załatwienia rozmaitych ważnych spraw […]. Tajemnym oskarżeniom donosicieli dawała łatwy posłuch, przez co wielu ludziom sprawiedliwym i synowi jej wiernym krzywdy czyniła.
Źródło: Janko z Czarnkowa, Ludwik Węgierski, [w:] Andrzej Wyrobisz, Poczet królów i książąt polskich, Warszawa 1978, s. 262–263.
Przeanalizuj poniższą ilustrację. Dlaczego uznaje się, że zapinki te należały prawdopodobnie do Elżbiety Łokietkówny?
Przeanalizuj opis poniższej ilustracji. Dlaczego uznaje się, że zapinki te należały prawdopodobnie do Elżbiety Łokietkówny?
Zapoznaj się ze źródłami i wykonaj polecenie.
Przeanalizuj tekst źródłowy i wybierz właściwą odpowiedź.
Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, księga XRok Pański 1382. Król Węgier i Polski Ludwik […] pragnąc zabezpieczyć obydwa królestwa i obydwie córki, wybiera na zięcia […] Zygmunta [Luksemburczyka], syna nieżyjącego cesarza rzymskiego, króla czeskiego Karola […]. Jemu […] oddaje za żonę swoją starszą córkę Marię, przeznaczając jej w posagu Królestwo Polskie. […] [Po śmierci Ludwika królowa wdowa, Elżbieta, prosi panów polskich zebranych na walnym zjeździe w Wiślicy] żeby nie składali przysięgi wierności i posłuszeństwa nikomu innemu, nawet margrabiemu Zygmuntowi, dopóki ona nie zadecyduje o losie obydwu córek.
Źródło: Jan Długosz, Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, księga X, red. J. Mrukówna, Warszawa 1981, s. 135–187.
Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, księga XRok Pański 1383. [Na zjeździe w Sieradzu] przy udziale ogromnej liczby prałatów, panów i rycerzy polskich […] niemal jednogłośnie postanowiono wybrać na króla polskiego księcia mazowieckiego Siemowita i wydać za niego za mąż królewnę Jadwigę. […] [Siemowit przybył pod Kraków, ale wskutek oporu panów małopolskich i mieszczan krakowskich odjechał].
Źródło: Jan Długosz, Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, księga X, red. J. Mrukówna, Warszawa 1981, s. 135–187.
Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, księga XRok Pański 1384. [Po przybyciu Jadwigi do Krakowa] Prałaci zaś i panowie polscy […] przeprowadzili jej namaszczenie i koronację na królową Polski, […] nadawszy jej pełną władzę do sprawowania rządów […].
Źródło: Jan Długosz, Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, księga X, red. J. Mrukówna, Warszawa 1981, s. 135–187.
Zapoznaj się ze źródłami i wykonaj polecenie.
Rocznik kujawski 1202–1376I choć król Ludwik na ile mógł okazywał każdemu sprawiedliwość i polecał ją czynić oraz strzegł prawa każdego, jednak z powodu nieobecności jego samego i jego skłonności do łaski, która daje drogę krzywdzącemu oraz z powodu trudnego dostępu do niego biednych w królestwie polskim pojawiły się niezliczone występki, a mianowicie opuszczanie dróg, kradzieże, dzikie zabójstwa, pożary i uciski biednych.
Źródło: Rocznik kujawski 1202–1376, t. 3, red. A. Bielowski, Lwów 1878.
Dzieje Polski średniowiecznejLudwik należał bezwarunkowo do najwybitniejszych postaci monarszych Europy tego czasu. Cechowały go wielki talent polityczny i obrotność zręcznego dyplomaty, umiejętność doboru ludzi, energia i sprężystość w wewnętrznej administracji, zapobiegliwość gospodarcza, a wreszcie korzystne przymioty osobiste, rycerskość i odwaga. Wszystko to jednak dało mu wielkie imię u swoich i u obcych. Te przymioty władcy objawiły się jednak korzystnie w przeważnej mierze w rządach Ludwika na Węgrzech, którym poświęcił się osobiście, ugruntowując je zwłaszcza w młodszych swych latach. W Polsce przebywał Ludwik jeno dorywczo, a, co ważniejsze, na tronie jej zasiada u schyłku życia, nurtowany chorobą, nakazującą mu imać się nie szerokich planów rozwoju państwa, lecz wąskich ścieżek dyplomacji, celem zabezpieczenia dziedzictwa Kazimierza Wielkiego swoim córkom.
Źródło: Jan Dąbrowski, Dzieje Polski średniowiecznej, t. 2, Kraków 1926.
Zapoznaj się z dwoma tekstami, w których dokonano oceny przywileju w Koszycach, i wykonaj polecenie.
Ludwik WęgierskiPakt koszycki oznaczał poważne ograniczenie władzy monarszej, a ugruntowanie preponderancji szlachty. W niedalekiej już przyszłości miało to zachwiać równowagę stanów w Polsce i na kilka stuleci oddać władzę w ręce szlachty z uszczerbkiem przede wszystkim dla miast, czego skutki – jak wiadomo – nie były dla kraju korzystne.
Źródło: Janko z Czarnkowa, Ludwik Węgierski, [w:] Andrzej Wyrobisz, Poczet królów i książąt polskich, Warszawa 1978, s. 268.
Przywileje i polityka podatkowa Ludwika Węgierskiego w PolsceSkarbowe postanowienia z Koszyc stworzyły całkowicie nową sytuację w systemie podatkowym. Na dobra szlacheckie został nałożony stały podatek wybierany corocznie w wysokości dwóch groszy z łanu chłopskiego. […] Takie rozwiązanie obciążenia dóbr szlacheckich stałym podatkiem gruntowym zapewniło […] poważny i stały wpływ do skarbu państwa. Nowy system podatkowy był także rozwiązaniem korzystnym dla szlachty. Przede wszystkim ochraniał on szlacheckie stałe dochody przed nie dającą się przewidzieć, a pojawiającą się – zapewne – dostatecznie często dla nabrania znamion uciążliwości, koniecznością doraźnego obniżenia wysokości pobieranych czynszów w wypadkach, gdy z łanów chłopskich król dokonywał nadzwyczajnego poboru.
Źródło: Jacek S. Matuszewski, Przywileje i polityka podatkowa Ludwika Węgierskiego w Polsce, oprac. wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1983, s. 243.
Rozstrzygnij, czy panowanie Ludwika Węgierskiego było dla Polski korzystne. Uzasadnij ocenę, przytaczając przynajmniej cztery argumenty.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenia.
Przywilej w Koszycach z 1374 r. (fragmenty)W imię pańskie. Amen. […] My Ludwik z bożej łaski węgierski, polski, dalmacki etc. król, chcemy, aby doszło do wiadomości wszystkich, tak obecnych, jak i przyszłych, że: […]
5) Ponieważ zaś rzeczona szlachta nasza w szczególnej swej do nas miłości przyjęła […] i potomstwo nasze żeńskie, tak samo jak męskie, sobie za księcia i pana – przeto […] zwalniamy i wyjmujemy od składania wszelkich danin, podatków i opłat, tak ogólnych, jaki szczegółowych, jakimkolwiek mianem by się zwały, wszystkie miasta, grody, posiadłości, miasteczka i wsie, mieszkańców wsi całego Królestwa Polskiego, należących do panów i wszystkiej szlachty – oraz chcemy aby byli zwolnieni, oswobodzeni wyjęci od wszelkich posług, robót i dostaw, tyczących się tak ludzi, jak i rzeczy.
6) Chcemy zadowolić się tym tylko, aby corocznie na św. Marcina wyznawcę [11 listopada] nam i następcom naszym na znak najwyższego panowania i uznania korony Królestwa Polskiego płacono po dwa grosze zwykłej monety, w królestwie obieg mającej, których czterdzieści osiem idzie na grzywnę polską, z każdego osiadłego i dzierżonego łanu lub jego części. […]
8) Jeśli podczas panowania naszego lub następców naszych potrzeba nam będzie wyruszyć na wyprawę poza granice Królestwa Polskiego i jeśli szlachcie polskiej w naszej obecności lub bez nas z jakimkolwiek nieprzyjaciółmi w tej wyprawie przyjdzie bitwę stoczyć lub mieć spotkanie, w którym niektórzy będą do niewoli wzięci i poniosą większe lub mniejsze szkody w rzeczach lub osobach, wtedy im wypłacimy odszkodowanie. […]
9) Jeśli którykolwiek zamek stary będzie potrzebował naprawy, wtedy podczas pokoju obowiązany będzie go naprawić burgrabia lub dzierżawca i dozorca.
14) Nadto obiecujemy, że żadnego pana, rycerza lub szlachcica lub kogo innego, jakiegokolwiek stanu będzie, postronnego przybysza, czyli cudzoziemca, starostą nie uczynimy.
20) Jeżeli nam lub następcom naszym wypadnie kiedykolwiek przez to Królestwo jechać, nie zatrzymamy się u panów, rycerstwa, szlachty, u ich ludzi i kmieci przeciwko ich woli i niczego z powodu tego zatrzymania się żądać od nich nie każemy. Jeśli zaś stacji nie będziemy mogli uniknąć, wtedy żywność i inne potrzeby rozkażemy sobie przygotować na nasz koszt i za nasze pieniądze.
Źródło: Przywilej w Koszycach z 1374 r. (fragmenty).