Ra4kXLxKe2M0N1

Ważne daty

15 lutego – Rzymianie świętowali Luperkalia

14 lutego 270 r. n.e. – Rzekoma data egzekucji św. Walentego

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RdlvuyyhsqRQR1

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:

1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego:

12) formy czasowników nieregularnych:

a) esse i wybrane composita (possum,prosum, adsum, absum),

8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii:

12) odmienia następujące czasowniki nieregularne:

a) esse i wybrane composita (possum,prosum, adsum, absum),

Nauczysz się

definiować pojęcie Luperkalia;

rozróżniać dzieła sztuki związane z kulturą antyczną;

używać oraz prawidłowo odmieniać formy czasownika sum, esse, fuī ;

Odmiana czasownika posiłkowego sum, esse, fuī = jestem


	Indicātīvus	Coniūnctīvus	Imperātīvus
Praesēns	sum - jestem es est sumus - jesteśmy estis sunt	sim - byłbym sīs sit sīmus - bylibyśmy sītis sint	es! - bądź! este! - bądźcie!
Imperfectum	eram - byłem erās erat erāmus - byliśmy erātis erant	essem - byłbym essēs esset essēmus - bylibyśmy essētis essent lub forem forēs itd.
Futūrum I	erō - będę eris erit erimus - będziemy eritis erunt		estō! - bądź! ēsto! - niech będzie! ēstote! - bądźcie! suntō! - niech będą!

Zadania

R1egTK950DM9V1

Ćwiczenie 1

Umieść formę czasownika sum, esse, fuī we właściwym miejscu w tabeli.

indicātīvus praesentīs āctīvī	indicātīvus imperfectī āctīvī	indicātīvus futūrī Ī āctīvī	coniūnctīvus praesentīs āctīvī	coniūnctīvus imperfectī āctīvī	imperātīvus praesentīs	imperātīvus futūrī Ī

R12q6HDzhIYqd

Ćwiczenie 2

Połącz w pary formy czasownika sum, esse, fuī z ich odpowiednikami w języku polskim.

erimus, es!, sīmus, es, eram, ēsto!

jesteś
byłam
będziemy
bylibyśmy
bądź!
niech będzie!

R1K3ExWVoYFWj

Ćwiczenie 3

Uzupełnij zdania właściwą formą czasownika sum, esse, fuī .

1. Hodiē rosa pulcherrima ............. (esse)
2. Ubi ............ clāvēs meae? (sum)
3. Heri īrātī ............. (esse)
4. Crās Varsoviae ............. (esse)
5. Utinam semper amātus ............. (sum)

Orzeczenie imienne

Orzeczenie imienneOrzeczenie imienneOrzeczenie imienne składa się z łącznikaŁącznikłącznika i orzecznikaOrzecznikorzecznika. Łącznikiem jest najczęściej forma słowa posiłkowego esse. W języku łacińskim, inaczej niż w języku polskim orzecznik występuje w zdaniu głównym w nominatiwie (mianowniku). W języku polskim orzecznik ma formę narzędnika.

Porównaj zdania:

Rosa flōsm87f0f821afc28532_0000000000007flōs est. - Róża jest kwiatemm87f0f821afc28532_0000000000008kwiatem

Rmm712fiP1enG

Ćwiczenie 4

Wybierz właściwą formę orzecznika, jaka powinna znaleźć się w poniższym zdaniu. Iūlia ________________________ est.

nōmine fēminīnō
nōmina fēminīna
nōmen fēminīnum

m87f0f821afc28532_0000000000007

m87f0f821afc28532_0000000000008

Tempora annī

Tempora annī sunt quattuor: aestās et hiems, vēr et autumnus. Hiems est tempus ā mēnse Decembrī ad Februārium. Hiems tempus frīgidum est. Post hiemem vēr erit. Vēr ā mēnse Mārtiō initium faciet. Vērē in arboribus nova folia erunt. Ante hiemem autumnus erat. Autumnō folia dē arboribus cadēbant. Autumnō diēs brevēs erant. Utinam aestās iam sit! Aestās est tempus calidissimum.

RE7iH6nKdnREU1

Źródło: online skills, https://www.youtube.com/watch?v=d2EPSJ_-prw.

R9o7bjmACGPdo

Ćwiczenie 5

RnqRYfi3X68Ko

Ćwiczenie 6

Święta wiejskie w starożytnym Rzymie

Święta wiejskie w starożytnym Rzymie, podobnie jak w innych kulturach pogańskich, były związane z uprawą roli i zmianą pór roku. Jednym ze świąt w kalendarzu rzymskim były Luperkalia, które odbywały się co roku 15 lutego. Nazwa ta wywodzi się od jaskini Lupercal mieszczącej się na zboczu wzgórza palatyńskiego poświęconej Luperkusowi, czyli faunowiFaunfaunowi – bogowi płodności. Jaskinia ta była otoczona przez Rzymian czcią jako miejsce, w którym wilczyca opiekowała się Romulusem i Remusem.

RbmHCvzMkk9mP1

Ilustracja przedstawia obraz Petera Paula Rubensa pod tytułem „Romulus i Remus”. Na pierwszym planie obrazu znajdują się dwaj chłopcy o imionach Romulus i Remus, obok nich leży wilczyca. Na dalszym planie - po lewej stronie znajdują się - młoda kobieta oraz brodaty, starszy mężczyzna. Natomiast po prawej stronie znajduje się postać w kapeluszu, trzymająca w dłoni kij. — Peter Paul Rubens, „Romulus i Remus”, 1615-1616 r., Muzeum Kapitolińskie, Rzym, wikimedia.org, domena publiczna

15 lutego w grocie Lupercal składano bogu płodności ofiary z koziołków i młodych psów, czyli zwierząt charakteryzujących się silnym instynktem seksualnym. Następnie odbywała się ceremonia oczyszczania (februum - środek oczyszczania od zmazy, od którego może wywodzić się nazwa miesiąca Februarius), podczas której kapłani Luperkowie najpierw naznaczali czoła dwóch szlachetnie urodzonych młodzieńców krwią zwierząt ofiarnych, a następnie wycierali krew wełną nasączoną mlekiem. Ze skóry zwierząt ofiarnych wycinano rzemienie, którymi Luperkowie uderzali przechodniów, biegając dookoła wzgórza Palatyńskiego. Celem tego obrzędu było oczyszczanie od zmazy. Kobiety poddawały się uderzeniom dobrowolnie, jako że panowało przekonanie, iż ceremonia ta zapewni im płodność i łatwy poród.
Luperkalia obchodzono do V w. n.e., kiedy to zostały zakazane przez papieża Gelazjusza I.

R1DOZds96hSkw1

Ilustracja przedstawia obraz Domenico Beccafumiego pod tytułem „Lupercalia”. Na pierwszym planie obrazu znajdują się młodzi mężczyźni trzymający w dłoniach rzemienie, którzy okładają kilka kobiet ubranych w długie szaty. Postacie przedstawione są w dynamicznych pozach. Na dalszym planie znajduje się rozkładający ramiona mężczyzna, ubrany w białe szaty i białe nakrycie głowy. — Domenico Beccafumi „Lupercalia”, 1519 r., Kolekcja Palazzo Martelli, Florencja, i.pinimg.com, CC BY 3.0

Ry158QCIwtpaw1

Ilustracja przedstawia obraz Andrea Camassei pod tytułem „Lupercalia”. Na pierwszym planie obrazu znajdują się młodzi mężczyźni, trzymający w dłoniach rzemienie, którymi okładają młode kobiety w długich szatach. Na dalszym planie znajdują się świętujący ludzie, zgromadzeni wokół posągu bóstwa i kapłana składającego ofiarę. — Andrea Camassei „Lupercalia”, 1635 r., Muzeum Prado, Madryt, Hiszpania, wikimedia.org, domena publiczna

Rbx4kUgplXMvN

Ćwiczenie 7

Dopasuj zdania po łacinie do pór roku, które opisują.

Post hiemem erit., Tempus ā mēnse Decembrī ad Februārium., Eō tempore folia dē arboribus cadunt., hiems, Ante hiemem est., Ā mēnse Mārtiō initium facit., autumnus, Tempus frīgidus est., Eō tempore sōl maximē lūcet., Tempus calidissimum est.

vēr
aestās

RjoIJtFJMbitZ

Ćwiczenie 8

Obchodzone w Starożytnym Rzymie święto Luperkalia to:

Dzień Romulusa i Remusa
Święto oczyszczania od zmazy
Dzień Zakochanych

Słowniki

Słownik pojęć

Faun

łac. Faunus od 'łaskawy', nazwa eufemistyczna, w mitologii rzymskiej staroitalski bóg płodności, opiekun pasterzy i rolników, ich bydła i roli, bóstwo wolnej przyrody, lasów górskich. Jako lnuus ('zapładniający') dbał o płodność stad; podobnie jak grecki Pan straszył ludzi w lesie i w domu (w koszmarach sennych, jako Incubus); jako Fatuus był - podobnie jak Pan - wróżbitą. Jego lubieżność stała się przysłowiowa. Przedstawiano go również jako syna Picusa (tj. Marsa), wnuka Satuma i ojca Latynusa, protoplasty Lacjum. Występował także w liczbie mnogiej, jako faunowie utożsamiani z gr. satyrami, sylenami, bóstwa pól i lasów, przedstawiane z koźlimi rogami, ogonami, nogami i spiczastymi uszami.

Łącznik

część orzeczenia imiennego; forma osobowa czasownika posiłkowego być, występująca w gramatycznym związku z orzecznikiem, np. Zawsze bądź sobą.

Orzeczenie imienne

orzeczenie złożone z łącznika i orzecznika.

Orzecznik

część orzeczenia imiennego wyrażona za pomocą rzeczownika, przymiotnika, liczebnika, zaimka, imiesłowu, wyrażenia przyimkowego, występująca w związku gramatycznym z łącznikiem i nazywająca cechę przypisywaną podmiotowi, np. Ranek był pogodny.

Słownik łacińsko‑polski

RKthdMa0ad7Cpm87f0f821afc28532_00000000000131

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

m87f0f821afc28532_0000000000013

Galeria dzieł sztuki

RbmHCvzMkk9mP1

R1DOZds96hSkw1

Ry158QCIwtpaw1

Bibliografia

Jan Wikarjak Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978 r.

Encyclopaedia Britannica - wydanie internetowe

Lidia Winniczuk Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983 r.

Oryginalna azetka; Encyklopedia PWN ,Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2016 r.

Władysław Kopaliński Słownik mitów i tradycji kultury, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa, 2003

Sum, esse, fui

Ważne daty

Odmiana czasownika posiłkowego sum, esse, fuī = jestem

Zadania

Orzeczenie imienne

Tempora annī

Święta wiejskie w starożytnym Rzymie

Słowniki

Galeria dzieł sztuki

Bibliografia