W Rzeczypospolitej szlacheckiej złotego wieku.
Linia chronologiczna
Źródło 2. Tablica genealogiczna Jagiellonów [fragment]
Źródło 3. Jan Piotr Norblin. Sejmik w kościele (rysunek z XVIII w.)
Źródło 4. Łukasz Opaliński, Obrona Polski … [fragment]
[…] Jeśli chodzi o sprawy publiczne, to jeździmy na sejmiki, z prawem głosu, a nawet sprzeciwu. Szerokie tam pole dla wielkoduszności, pozyskania sławy, udowodnienia miłości ojczyzny i pracy dla dobra ogółu. Tam bowiem strzeżemy praw, tam o wszystkim wydajemy sądy, protestujemy, nie pozwalamy, tam radzimy z dziwnym umiarkowaniem, między szacunkiem dla panującego a obroną wolności, nad dobrem ojczyzny. Tam przede wszystkim właściwości naszego ustroju znajdują zastosowanie i pokierowanie […].
Łukasz Opaliński – urzędnik królewski, poeta, pisarz polityczny.
Źródło 5. Sejm Rzeczypospolitej. Rycina autorstwa Jakuba Lauro z 1622 r.
Źródło 6. Marcin Kromer o sejmie i sejmikach w Polsce [fragment]
[…] sejmy zwołuje się dla dwóch zasadniczych celów: obrad nad sprawami państwa oraz odprawiania sądów […]. Są to sejmy walne, zwane także powszechnymi zjazdami królestwa […]. Ilekroć sejm ma być zwołany, król naznacza szlachcie w określonych dniach i miastach najpierw zjazdy lokalne, zwane sejmikami […]. W tych miejscowościach szlachta wraz z senatorami i urzędnikami ziemskimi schodzi się do kościoła i w czasie publicznego nabożeństwa wysłuchuje królewskiego poselstwa, z którego dowiaduje się gdzie, kiedy i z jakich powodów trzeba odbyć sejm. Następnie […] obiera szlachta swych delegatów, czyli posłów i albo daje im osobne instrukcje sejmikowe albo udziela ogólnego pełnomocnictwa w celu przeprowadzenia wszelkich postanowień, jakie całemu sejmowi wydadzą się korzystne dla państwa […].
posłowie – przedstawiciele szlachty wybrani na sejmikach ziemskich
senatorowie – wysocy dostojnicy kościelni i ważni urzędnicy królewscy.
Na podstawie źródła 2.
W XVI wieku nastąpił rozkwit sejmu. Wymień władców, którzy panowali w tym czasie w Polsce.
Na podstawie źródeł 3. i 4.
Odpowiedz, dlaczego kościoły były zazwyczaj miejscem zebrań szlachty na sejmikach ziemskich?
Zaproponuj tematy spraw, które tak żywo poruszały szlachtę.
Wskaż fragment, w którym jest mowa o prawach szlachty podczas obrad sejmu.
Uzasadnij zdanie, że obowiązkiem szlachcica była służba ojczyźnie.
Na podstawie źródeł 5. i 6.
Wymień trzy stany sejmujące i wskaż je na ilustracji.
Napisz o czym może świadczyć duża liczba posłów?
Obejrzyj film edukacyjny trwający 2:18 - Rozwój demokracji szlacheckiej.
Uzasadnij, że w szlachta miała znaczący wpływ na losy państwa.
Pewnego roku w XVI wieku, na miejsce obrad sejmu wyznaczono Warszawę. W owym czasie, podróżującemu udawało się pokonywać około 40 km dziennie. Posłowie z odległych ziem, by zdążyć na rozpoczęcie obrad sejmu, musieli wyjechać wiele dni wcześniej. Korzystając z atlasu geograficznego i historycznego, ustal z których miast posłowie Rzeczypospolitej musieli wyruszyć do Warszawy dwa tygodnie przed inauguracją obrad sejmu.
Warto zapoznać się z materiałami edukacyjnymi: