Czego dowiadujemy się z pamiętników i dzienników pisarzy? Dzięki takim utworom możemy nie tylko wniknąć głębiej w świat autorów, sięgając do sfery ich prywatnego życia, lecz także lepiej poznać otaczającą ich rzeczywistość. Jedno z polskich dzieł tego gatunku stanowią Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska, które ukazują obyczajowość i zwyczaje sarmackie, jak również przybliżają czytelnikowi mentalność szlachcica‑sarmaty. Forma pamiętnika miała swą kontynuację w późniejszych epokach, zwłaszcza w romantyzmie (np. Pamiątki Soplicy Henryka Rzewuskiego). W tym okresie popularnością cieszy się dziennik osobisty (intymny). Jest on zazwyczaj prowadzonym na bieżąco przez pisarza zapisem refleksji, przemyśleń, odczuć i wrażeń, dotyczących zarówno wydarzeń, w których autor uczestniczy, jak i tych, które rozgrywają się wokół niego. W dzienniku takim mieszczą się także zwykle zapiski na temat lektur, prac twórczych, życia towarzyskiego pisarza itp. W polskiej literaturze najbardziej znany przykład tego rodzaju twórczości znajdujemy dopiero w epoce Młodej Polski – to dzienniki młodego Stefana Żeromskiego – choć i wiek XX nie poskąpił polskiej kulturze licznych i ważnych dzienników osobistych pisarzy.