Czy to nie ciekawe ?

„Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga;
Łam, czego rozum nie złamie…”

Znasz doskonale te słowa Adama Mickiewicza, skierowane do Ciebie, do Twych koleżanek i kolegów – do Młodości.

Spróbuj kiedyś kompletnie wyrwać te słowa z kontekstu literackiego, z uwarunkowań epoki, z konotacji z autorem i przenieść je na grunt fizyki. Czyż nie stanowią one wyzwania dla każdego fizyka? Co znaczy, że wzrok gdzieś „nie sięga”? A skoro wzrok gdzieś nie sięga, to czy można tam sięgnąć czymś innym? Innym zmysłem? Albo wzrokiem uzbrojonym? A może właśnie rozumem? A jeśli rozum czegoś nie złamał, to co? To rozwiń wyobraźnię i ulepsz rozum.

RT74Z02LtXuUH

Rys. a. Czarno‑białe zdjęcie przedstawia młodego Edwina Hubble'a siedzącego na krześle i patrzącego w obiektyw teleskopu. Obiektyw teleskopu skierowany jest w górę i w prawo, przypomina wielką cylindryczną rurę wystającą ze ściany. Uczony prawą ręką reguluje pozycję teleskopu za pomocą pokrętła zamontowanego na obudowie obiektywu.

Hubble nie słyszał zapewne o Mickiewiczu, ale wyzwanie znał – ono jest uniwersalne w świecie nauk przyrodniczych. Podjął je i wypatrzył galaktyki – do nich wzrok sięga z ledwością, do kilku najbliższych nam. Galaktyki są tak daleko od nas, że tylko rozum może dopomóc wyobrażeniu sobie takiej odległości.

Mało tego, Hubble wypatrzył ucieczkę galaktyk – Wszechświat się rozszerza. Ogarnąć coś takiego, to jest dopiero wyzwanie; może je podjąć i sprostać mu tylko sojusz wyobraźni i rozumu. Żadne inne znane człowiekowi narzędzie nie podoła takiemu wyzwaniu.

Jakie dowody uznania otrzymał Hubble? Złoty Medal Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego w 1940 r. oraz wiele innych prestiżowych nagród świata nauki. Hubble nie został laureatem nagrody Nobla. Za jego życia nie przyznawano jej za odkrycia w dziedzinie astronomii, a nie przyznaje się jej pośmiertnie. Ale Hubble ma „swój” Teleskop - nie o takiej czy innej średnicy zwierciadła, lecz Kosmiczny. I nie na tej czy innej górze, by uniknąć wpływu atmosfery na obraz, lecz na orbicie okołoziemskiej, poza atmosferą. Oto dowód uznania, o skali nieporównywalnej nawet z nagrodą Nobla. O wielu jej laureatach już nikt nie pamięta, natomiast nazwa Hubble Space Telescope będzie obecna w historii i kulturze bardzo długo. Powie ktoś, że nie przyniosło to Hubble'owi korzyści finansowych? A może to nie aż takie ważne wobec rozszerzającego się Wszechświata?

R1FeBLzgHWQO3

Rys. b. Zdjęcie przedstawia tzw. Obłoki Magellana. Na ciemnym tle przestrzeni kosmicznej widoczne są jasne punkty. Jasne punkty to gwiazdy. W prawym górnym rogu oraz w lewej dolnej części widoczne są jaśniejsze smugi. Są to Obłoki Magellana widoczne z Ziemi, na półkuli południowej, zarówno przez teleskopy, ale i gołym okiem.