Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony

Czasami podczas wycieczki napotykamy niewielki pagórek, imponującą wieżę kościelną lub platformę widokową. Zastanawiamy się, jak wysoko sięga. Niestety, na mapie tego nie sprawdzimy. Czy istnieje prosty sposób pomiaru wysokości?

R98jGfzR5cDYy1
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
Już wiesz
  • że plan i mapa ukazują pomniejszone obszary widziane z góry;

  • że za pomocą poziomic można ukazać wysokości na mapie;

  • że wyróżniamy wysokości względne i bezwzględne.

Nauczysz się
  • wyznaczać wysokości względne na mapie;

  • określać wysokości względne w terenie za pomocą pomiarów i „na oko”.

ihL8d0LAos_d5e219

1. Mierzymy wysokość pagórka

Wysokość względną możemy zmierzyć na dwa sposoby. Pierwszy z nich wymaga użycia mapy poziomicowej, a więc takiej, na której zaznaczone są poziomice. Aby obliczyć wysokość względną interesującego nas wzniesienia, najpierw musimy odnaleźć je na mapie, a następnie odczytać wysokość bezwzględną wierzchołka i od tej wartości odjąć wysokość bezwzględną podnóża formy. W ten sposób otrzymamy wysokość względną wzniesienia.

R6PxktZfsb6uG1
Jeśli na przykład wysokość bezwzględna wzgórza wynosi 180 m n.p.m., a podnóże znajduje się na wysokości 110 m n.p.m., to wysokość względna mierzona od podnóża wynosi 70 m.

Drugi sposób określenia wysokości względnej to samodzielny jej pomiar. Nie jest to wcale trudne. Wystarczy do tego prosty przyrząd zwany niwelatorem.

Pomiar wysokości względnej
Obserwacja 1

Określenie wysokości względnej dowolnego wzniesienia.

Co będzie potrzebne
  • niwelator szkolny,

  • kamienie,

  • sznurek,

  • prosty kij,

  • taśma miernicza,

  • pomoc koleżanki lub kolegi (pomiar należy wykonywać w parach).

Instrukcja
  1. U podnóża pagórka wbij szkolny niwelator. Koniecznie zwróć uwagę na to, by stał dokładnie pionowo.

  2. Skieruj listwę poziomą niwelatora wprost na stok pagórka.

  3. Przekręcając listwę poziomą niwelatora w stronę pagórka, wyceluj ją na lewą stronę stoku, a następnie poproś kolegę lub koleżankę o oznaczenie kamykiem miejsca, w które celujesz.

  4. W identyczny sposób wyznaczcie miejsce po prawej stronie pagórka, przekręcając listwę poziomą niwelatora lekko w prawo. Następnie zaznaczcie kilka punktów między nimi.

  5. Miejsca wyznaczone niwelatorem połączcie sznurkiem.

  6. Przenieś niwelator w miejsce oznaczone kamykiem. Powtórzcie poprzednie czynności, wykonując kolejne poziomice.

  7. Ostatnia wymagająca zmierzenia wysokość może być mniejsza niż 1 m, wówczas na szczycie ustaw prosty kij. Wyceluj w niego niwelator, poproś kolegę lub koleżankę o zaznaczenie na kiju miejsca, w które celujesz.

  8. Zmierz taśmą odcinek kija od wierzchołka pagórka do zaznaczenia i odejmij wynik pomiaru od 1 m. Otrzymasz wysokość od ostatniej poziomicy do szczytu pagórka.

  9. Dodając wszystkie wyniki, uzyskasz sumę pomiarów, czyli wysokość względną pagórka od jego podnóża do wierzchołka.

R98jGfzR5cDYy1
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
Podsumowanie

Za pomocą prostych przyrządów można wyznaczyć wysokość względną pagórka oraz poziomice. Należy pilnować prawidłowego ustawienia niwelatora – w przeciwnym razie pomiar będzie błędny.

ihL8d0LAos_d5e323

2. Jak zmierzyć wysokość w terenie

Załóżmy teraz, że chcemy określić wysokość względną drzewa lub budynku. Nie znajdziemy jej na mapach. Jeśli patrzymy na współczesny budynek, to można przyjąć, że jego piętro ma około 3 m wysokości. Na przykład budynek czteropiętrowy z parterem ma około 15 m wysokości. Jeśli chcemy poznać wysokość drzewa rosnącego w mieście, można je porównać ze stojącym obok domem. A co, jeśli w pobliżu nie ma żadnego domu? W słoneczny dzień można łatwo obliczyć wysokość dowolnego, wysokiego elementu w terenie na podstawie cienia.

Pomiar wysokości względnej
Obserwacja 2

Zmierzenie wysokości wieży kościelnej względem powierzchni terenu.

Co będzie potrzebne
  • taśma miernicza.

  • Pomiar należy wykonać w słoneczny dzień.

Instrukcja
  1. Zmierz długość swojego cienia za pomocą taśmy mierniczej.

  2. Zmierz długość cienia wieży kościelnej.

  3. Oblicz, ile razy twój cień jest krótszy od cienia wieży. Na przykład, jeśli długość

    twojego cienia wynosi 1 m, a długość cienia wieży kościelnej – 20 m, to twój cień jest krótszy od cienia wieży 20 m : 1 m = 20 razy.

  4. Pomnóż wynik przez swój wzrost. Jeśli masz na przykład 140 cm wzrostu, to 20 x 140 cm = 2800 cm = 28 m

Podsumowanie

Aby zmierzyć wysokość względną wieży, nie trzeba się na nią wspinać. Jednak pomiar przy użyciu cienia może być niedokładny.

RThrAiFgRnkfB1
ihL8d0LAos_d5e408

Podsumowanie

  • Wysokości w terenie można zmierzyć za pomocą prostego przyrządu – niwelatora.

  • Wysokość niektórych obiektów, np. drzew, można zmierzyć w przybliżeniu, posługując długość cienia rzucanego przez te obiekty.

Zobacz także

Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:

ihL8d0LAos_1438336423736_0

Zadania

Ćwiczenie 1
RXI8bMw1q7vK31
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RtrFez83tbb1k1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
RkaHfYFS0gDnw1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.