Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Wizja miłości sentymentalnej na przykładzie sielanki Franciszka Dionizego Kniaźnina Krosienka. W rodzaju pasterskim

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

12) w interpretacji utworów literackich odwołuje się do tekstów poznanych w szkole podstawowej, w tym: trenów i pieśni Jana Kochanowskiego, bajek Ignacego Krasickiego, Dziadów cz. II oraz Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, Zemsty Aleksandra Fredry, Balladyny Juliusza Słowackiego;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz określa ich wpływ na kulturę epoki;

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

1) rozróżnia pojęcie stylu i stylizacji, rozumie ich znaczenie w tekście;

3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:

4) rozpoznaje zjawiska powodujące niejednoznaczność wypowiedzi (homonimie, anakoluty, elipsy, paradoksy), dba o jasność i precyzję komunikatu;

Lektura uzupełniająca

11) Stanisław Trembecki, Franciszek Kniaźnin, wybrane utwory;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

1) odczytuje tekst w jego warstwie semantycznej i semiotycznej;

2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

charakteryzuje miłość sentymentalną na podstawie infomacji z e‑materiału,
wskazuje środki wyrazu artystycznego zastosowane w sielance Krosienka. W rodzaju pasterskim i określa ich funkcje,
porównuje sielankę F.D. Kniaźnina i fragment Dziadów cz. II A. Mickiewicza i opisuje sposoby wykorzystania w nich motywu miłości sentymentalnej.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Wizja miłości sentymentalnej na przykładzie sielanki Franciszka Dionizego Kniaźnina Krosienka. W rodzaju pasterskim „. Następnie prosi uczniów o zapoznanie się z utworem poetyckim zawartym w e‑materiale: Krosienka. W rodzaju pasterskim. Uczniowie powinni utwór przeczytać i przygotować się do jego omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić tekst w kontekście biograficznym i/lub historycznoliterackim. Nauczyciel prosi również o wykonanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Sprawdź się”. Wykonanie tego ćwiczenia pozwoli uczniom na określenie sytuacji lirycznej wiersza.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału cele zajęć i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Jaka jest sytuacja liryczna w wierszu Krosienka. W rodzaju pasterskim? Co wskazuje na to, że utwór wpisuje się w nurt sentymentalny? Na czym polega sentymentalna wizja miłości? W jakich utworach poznanych przez was dotąd jest realizowana?

Faza realizacyjna:

Praca z tekstem. Uczniowie, w parach, wykonują pozostaje ćwiczenia związane z wierszem F.D. Kniaźnina (ćw. 2‑5). Po upływie wyznaczonego czasu nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie odpowiedzi i weryfikuje ich poprawność.
Praca z multimedium. Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie: 1. Przeanalizuj mapę myśli na temat sentymentalizmu jako nurtu literatury oświecenia. Wynotuj cechy charakterystyczne dla sentymentalnej uczuciowości i uzupełnij je cytatami z wiersza Franciszka Dionizego Kniaźnika Krosienka. W stylu pasterskim. z sekcji „Mapa myśli”. Następnie prosi uczniów, aby – po zapoznaniu się z multimedium – podzielili się na grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.
W ramach podsumowania pracy z multimedium uczniowie wykonują indywidualnie ćw. 6 z sekcji „Sprawdź się”.
Uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy, w których wykonują ćw. 7‑9 z sekcji „Sprawdź się”. Następnie nauczyciel poleca przedstawicielom grup, by zaprezentowali efekty ich pracy. Wspólnie weryfikują poprawność odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

W ramach podsumowania lekcji uczniowie sporządzają notatkę zgodnie z poleceniem 2 w sekcji „Mapa myśli”.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują jedno z dwóch poleceń:
Monolog liryczny z wiersza Krosienka. W rodzaju pasterskim zapisz w formie kartki z pamiętnika dziewczyny XXI wieku lub:
Zgromadź dziesięć przykładów tekstów kultury (utwory literackie, dzieła plastyczne, filmy, teksty piosenek...), w których występuje motyw miłości.

Materiały pomocnicze:

Kazimierz Brodziński, O klasyczności i romantyczności, oprac. P. Bukowiec. Kraków 2002.
Anna Krzewińska, Sielanka staropolska, Warszawa 1979

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się