Autor: Tomasz Malinowski

Temat: Zjawisko alienacji, jego przyczyny i skutki

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

I. Człowiek w społeczeństwie.

Uczeń:

5) wyjaśnia zjawisko alienacji oraz analizuje jego przyczyny i skutki.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje, na czym polega zjawisko alienacji według Jeana‑Jacques’a Rousseau, Georga Hegla, Ludwiga Feuerbacha, Karola Marksa i Melville’a Seemana;

• analizuje przyczyny i skutki zjawiska alienacji;

• przeprowadza analizę SWOT na temat zjawiska alienacji.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• śniegowa kula;

• odwrócona klasa.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przed lekcją zespół klasowy zostaje podzielony na grupy. Zadaniem każdej z nich jest przygotowanie prezentacji multimedialnej dotyczącej przydzielonego zagadnienia z sekcji „Przeczytaj”. Zagadnienia:
   – gr. 1 – alienacja w ujęciu Ludwiga Feuerbacha;
   – gr. 2 – alienacja w ujęciu Jeana‑Jacques’a Rousseau;
   – gr. 3 – alienacja w ujęciu Georga Hegla;
   – gr. 4 – alienacji w ujęciu Karola Marksa.

Faza wstępna:

1. Przedstawienie tematu „Zjawisko alienacji, jego przyczyny i skutki” i celów zajęć.

2. Śniegowa kula. Uczniowie w parach przygotowują definicję alienacji. Następnie łączą się w czwórki, porównują swoje pomysły, dyskutują i tworzą wspólną wersję propozycji. W kolejnym kroku łączą się w ósemki i coraz liczniejsze grupy, aż powstanie ogólnoklasowa wersja definicji. Chętna/wybrana osoba zapisuje propozycję na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Przedstawienie prezentacji przygotowanej przez uczniów. Po jej zakończeniu reszta klasy może zadawać prelegentom pytania.

2. Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook”. Wynotowują najistotniejsze informacje. Następnie wykonują polecenia i ćwiczenia dołączone do materiału.

3. Dyskusja na temat: „Podobieństwa i różnice w postrzeganiu alienacji przez Melville’a Seemana i pozostałych filozofów”. Uczniowie przedstawiają swoje argumenty, kontrargumenty i opinie. Na zakończenie chętna/wybrana osoba dokonuje podsumowania.

4. W kolejnym kroku zespół klasowy rozwiązuje ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrane osoby przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

2. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy. Prosi o samoocenę uczniów dotyczącą współpracy w zespole oraz wykonanego zadania. Dokonuje oceny pracy wybranych uczniów.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne, których nie rozwiązali na zajęciach.

Materiały pomocnicze:

• Encyklopedia socjologii, Warszawa 1998.

• B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003.

• Osobowość a społeczne zachowanie się ludzi, red. Janusz Reykowski, Warszawa 1980.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium z sekcji „Audiobook” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.