Przeczytaj
Unikalna struktura instytucjonalna
Strukturę Unii EuropejskiejUnii Europejskiej określono w traktatach: Traktacie o Unii EuropejskiejTraktacie o Unii Europejskiej oraz Traktacie o funkcjonowaniu Unii EuropejskiejTraktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. W ramach UE działają cztery główne instytucje:
kierunki polityki UE ustala Rada Europejska (nie należy mylić z Radą Europy będącą odrębną organizacją międzynarodową), w skład której wchodzą przywódcy Unii i państw członkowskich,
wybierani w bezpośrednich wyborach europosłowie reprezentują obywateli państw członkowskich na posiedzeniach Parlamentu Europejskiego,
interesy całej UE chroni Komisja Europejska – jej członków wyznaczają rządy krajów członkowskich,
rządy państw UE bronią interesów krajowych w Radzie Unii Europejskiej.
Stanowienie prawa
Rada Europejska określa ogólne priorytety UE, nie jest jednak uprawniona do przyjmowania prawa. W procesie stanowienia prawa unijnego uczestniczą natomiast trzy instytucje:
Parlament Europejski, który reprezentuje obywateli UE i jest przez nich bezpośrednio wybierany.
Rada Unii Europejskiej, która reprezentuje rządy państw członkowskich. Pracom Rady przewodniczą kolejno poszczególne kraje UE w ramach tzw. prezydencjiprezydencji. Każde państwo sprawuje prezydencję przez 6 miesięcy na zasadzie rotacji.
Komisja Europejska, która reprezentuje interesy całej Unii.
Komisja jest jedyną instytucją UE uprawnioną do proponowania unijnych aktów ustawodawczych. Proponuje ona takie akty z własnej inicjatywy, na wniosek innej instytucji UE (Rady czy PE) lub w odpowiedzi na inicjatywę obywateli. Z kolei Parlament i Rada przyjmują nowy akt prawny. Komisja i państwa członkowskie odpowiadają potem za ich wdrażanie, zaś sama Komisja czuwa nad ich właściwym stosowaniem i wprowadzaniem w życie.
Inne instytucje i organy UE
Ważną rolę w strukturach UE odgrywają jeszcze trzy pozostałe instytucje:
Trybunał Sprawiedliwości z siedzibą w Luksemburgu stoi na straży stosowania prawa europejskiego.
Trybunał Obrachunkowy kontroluje finansowanie działań organizacji.
Europejski Bank Centralny odpowiada za europejską politykę pieniężną.
Unia Europejska posiada szereg innych, wyspecjalizowanych organów:
Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ) jest będąca pomocniczym ciałem dyplomatycznym względem Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa.
Europejski Komitet Ekonomiczno‑Społeczny reprezentuje społeczeństwo obywatelskie, pracodawców i pracowników.
Europejski Komitet Regionów reprezentuje władze regionalne i lokalne.
Europejski Bank Inwestycyjny finansuje projekty inwestycyjne UE i wspiera małe przedsiębiorstwa poprzez Europejski Fundusz Inwestycyjny.
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi od obywateli UE dotyczące przypadków niewłaściwego administrowania w instytucjach i organach UE, z wyjątkiem Trybunału Sprawiedliwości i Sądu.
Skargi do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich mogą składać nie tylko obywatele UE, ale także osoby fizyczne bądź prawne mające miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w państwie członkowskim. Postępowania wyjaśniające prowadzone przez tę instytucję w 2019 r. dotyczyły głównie Komisji Europejskiej (60%). Długość trwania postępowania w sprawach zamkniętych była średnio krótsza niż 7 miesięcy. Najczęstszym przedmiotem postępowania była: przejrzystość i odpowiedzialność (np. dostęp do informacji i dokumentów) oraz kultura służb (np. przyjazne podejście od obywateli).
Europejski Inspektor Ochrony Danych odpowiada za ochronę danych osobowych obywateli.
Urząd Publikacji publikuje informacje o UE.
Europejski Urząd Doboru Kadr zajmuje się rekrutacją pracowników do instytucji i innych organów UE.
Europejska Szkoła Administracji zapewnia specjalistyczne szkolenia dla pracowników UE.
Istnieje również szereg wyspecjalizowanych agencji i zdecentralizowanych organów, które wypełniają wiele różnych zadań technicznych, naukowych i zarządczych.
Języki UE
W Unii obowiązują 24 języki urzędowe. Instytucje UE zatrudniają na stałe ponad 5 tys. tłumaczy. Szacuje się, że koszt wszystkich usług językowych w całej strukturze instytucjonalnej UE stanowi mniej niż 1 proc. rocznego budżetu ogólnego UE, tj. wydatek 2 euro rocznie na jednego obywatela Unii.
Słownik
okres, w którym dane państwo członkowskie przewodniczy posiedzeniom Rady Unii Europejskiej; reprezentuje także Radę na arenie międzynarodowej
główny akt prawa pierwotnego Unii Europejskiej (obok Traktatu o Unii Europejskiej), w skrócie TFUE; stanowi część dorobku prawnego Unii od 2009 roku, kiedy to wszedł w życie traktat z Lizbony; wcześniej funkcjonował pod nazwą Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (1958–1993) oraz Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (1993–2009)
też Traktat z Maastricht – umowa międzynarodowa parafowana 11 grudnia 1991 roku, podpisana 7 lutego 1992 roku w Maastricht w Holandii; TUE wszedł w życie 1 listopada 1993 roku po przeprowadzonych referendach w 12 krajach członkowskich
gospodarczo‑polityczny związek 27 demokratycznych państw europejskich, który oficjalnie powstał 1 listopada 1993 roku – na mocy podpisanego 7 lutego 1992 traktatu z Maastricht – jako efekt wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej podejmowanego od końca II wojny światowej; Unia Europejska – w znaczeniu prawa międzynarodowego – funkcjonuje jako organizacja międzynarodowa od 1 grudnia 2009 roku