Rozbudowa wielu różnych gałęzi przemysłu w Manchesterze pobudziła działalność kilku innych branż i producentów związanych z nimi lub od nich zależnych. Produkcja papieru w okolicznych fabrykach została doprowadzona do perfekcji i obecnie obejmuje wszystkie rodzaje papieru, od najmocniejszego, służącego do pakowania, po najlepsze rodzaje papieru do pisania oraz drukowania biletów bankowych. […] Ważna odlewnia żelaza powstała w Salford, gdzie odlewana jest większość artykułów poszukiwanych w Manchesterze i jego sąsiedztwie, przede wszystkim duże żelazne koła do maszyn bawełnianych, cylindry, kotły i rury do silników parowych, piece odlewnicze i kraty wszystkich rozmiarów. […]

Rzemieślnicy znaleźli dodatkowe zatrudnienie przy produkcji stalowych elementów do przędzarek; podobnie jak lutownicy przy odlewaniu kół, które służą do wprawiania w ruch używanych w nich [przędzarkach] wałków; oraz zegarmistrzowie przy ich cięciu. Wielu rzemieślników wykonujących dotąd uprzęże dla koni zostało zatrudnionych przy produkcji pasów do silników […], przy czym znacznie wzrosło też zapotrzebowanie na wyprawioną skórę.

W ciągu ostatnich dwudziestu lub trzydziestu lat ogromny wzrost handlu zagranicznego spowodował, że wielu producentów z Manchesteru wyjechało za granicę, nie mniej przedstawicieli handlowych lub przedsiębiorców przez dłuższy czas działało na kontynencie, a obcokrajowcy osiedlili się w Manchesterze. Miasto to pod każdym względem przejęło styl i maniery godne jednej z największych handlowych stolic Europy.

cJohn Aikin, Opis okolic Manchesteru z 1795 r., tłum. Dorota Wiśniewska, tekst dostępny online [w:] college.cengage.com

Do Kupców, Sukienników i wszystkich tych, którzy dobrze życzą kluczowemu przemysłowi tego Narodu.

Liczba nowych maszyn na terenie położonym 17 mil od Leeds przekroczyła wszelkie wyobrażenia, osiągając nie mniej niż sto siedemdziesiąt! Jeżeli każda maszyna będzie wykonywała tyle samo pracy w ciągu dwunastu godzin, ile dziesięciu mężczyzn może w tym czasie wykonać ręcznie, a dodatkowo będzie ona pracować w dzień i noc, jedna maszyna wykona tyle samo pracy w ciągu jednej doby, co dwudziestu pracowników. […] na podstawie wstępnych obliczeń można stwierdzić, że 12 mężczyzn zostaje pozbawionych pracy, gdy [do przędzenia] stosuje się jedną maszynę. […]

Ludzie kierujący się zdrowym rozsądkiem muszą wiedzieć, że przy tak dużej liczbie maszyn w użyciu zabierają pracę zatrudnionym przy zgrzeblaniu [obrabianiu bawełny] – tym, którzy robili to przed wynalezieniem maszyn.

W jaki sposób pozbawieni w ten sposób pracy mężczyźni mają utrzymać swoje rodziny? I gdzie powinni wysłać swoje dzieci na nauki, żeby przyszłe pokolenia miały możliwość znalezienia pracy i nie stały się bezczynnie wałęsającymi się włóczęgami?

Tak więc co mają robić nasze dzieci; czy mają być wychowane w bezczynności? Istotnie w obecnej sytuacji nic dziwnego, że słyszymy o tak wielu procesach [sądowych]; z naszej strony, chociaż możemy być uważani za analfabetów, uważamy, że przyuczanie dzieci do pracy w przemyśle i zapewnienie im pracy jest sposobem na powstrzymanie ich przed popełnianiem przestępstw, do których w naturalny sposób prowadzi bezczynność.

Mamy nadzieję, że te bezstronnie przedstawione kwestie zostaną odebrane z korzyścią dla nas; uważamy, że ludzie kierujący się zdrowym rozsądkiem, religią i humanizmem uznają zasadność, jak również konieczność tego przekazu i że ich własne przekonania skłonią ich do popierania sprawy naszej i naszych rodzin. 

W imieniu TYSIĘCY [robotników], 

Joseph Hepworth Thomas Lobley

Robert Wood Thos. Blackburn

c1Petycja robotników zatrudnionych w przemyśle tekstylnym w Leeds, opublikowana w lokalnej gazecie w 1786 roku, tłum. Dorota Wiśniewska, tekst dostępny online [w:] Internet Modern History Sourcebook

W czasach, gdy w każdej fabryce Królestwa usiłuje się wprowadzić na rynek produkty po obniżonych cenach, co może być zrealizowane wyłącznie przy pomocy maszyn, z pewnością nie jest konieczne, aby handlarze tkanin z Leeds, którzy są zależni głównie od popytu zagranicznego i których konkurencję stanowią producenci innych narodów, płacący mniejsze podatki i dysponujący siłą roboczą tańszą o połowę, musieli bronić swojego postępowania, które ma na swój cel ogólny postęp Królestwa, a w szczególności handlu tkaninami. Pragnąc zapobiec próbom wprowadzenia w błąd mieszkańców, co zwykle towarzyszyło wprowadzaniu do użytku wielce użytecznych maszyn, pragną przypomnieć mieszkańcom tego miasta o korzyściach płynących z zastosowania maszyn dla rozwoju produkcji, w szczególności bawełny, która […] dzięki maszynom w ciągu kilku lat rozwinęła się do obecnej rangi i której znaczenie nadal rośnie.

[…]

W produkcji wełny, zgrzeblarka, „przędąca rama” (spinning frame) i „latające wahadełko” (flying shuttle) zredukowały pracę ręczną prawie o jedną trzecią, a każdy z [tych wynalazków] przy pierwszym wprowadzeniu wywoływał sprzeciwy wśród ludzi pracy, jednak każdy z nich przyczynił się do podwyższenia płac i rozwoju handlu, tak że gdyby podjęto teraz próbę pozbawienia nas możliwości korzystania z nich, nie ma wątpliwości, że każda osoba związana z biznesem starałaby się temu zapobiec.

Na tej podstawie my, niżej podpisani kupcy, uważamy za obowiązek, który jesteśmy winni sobie, miastu Leeds i całemu narodowi, zadeklarować, że będziemy chronić i wspierać swobodne korzystanie z proponowanych ulepszeń w produkcji tkanin za pomocą wszelkich legalnych środków; i jeśli, wbrew naszym oczekiwaniom, wprowadzenie maszyn spowoduje czasowy niedobór prac w handlu tekstyliami, to jednomyślnie zgodziliśmy się dać pierwszeństwo zatrudnienia tym robotnikom, którzy są mieszkańcami tej parafii i którzy nie występują przeciwko obecnemu układowi.

Appleby & Sawyer 

Bernard Bischoff & Sons 

[i 59 innych osób]

c2List handlarzy tkanin z Leeds, artykuł z lokalnej gazety, 1791 r., tłum. Dorota Wiśniewska, tekst dostępny online [w:] Internet Modern History Sourcebook