Sprzeciw wobec romantycznych wzorców

R1AGvgxYY9P8t1

Obraz przedstawia portret sędziwego mężczyzny,. Na jego twarzy widać liczne zmarszczki. Jego oczy są podkrążone. Mężczyzna ma bujne, półdługie włosy oraz gęstą brodę i wąsy.

Cyprian Norwid (1821–1883) należał do tzw. drugiego pokolenia romantyków, którego literacki debiut przypadł na okres po upadku powstania listopadowego. Od samego początku polemizował z dziedzictwem polskiego romantyzmu, tworząc własną i odrębną poetykępoetykapoetykę. Jednak zapotrzebowanie czytelników na poezję w stylu narodowych wieszczów jasno wskazywało, że przedsięwzięcie Norwida jest skazane na niepowodzenie. Mimo to autor nie zmieniał poglądów na temat zadań literatury i sztuki, zachowywał konsekwencję i odwagę w swych sądach. Jego twórczość była z założenia polemiczna - poeta prowadził ciągły dialog ideowy z dziedzictwem wielkich poprzedników. Chciał podkreślić swój indywidualizm, dlatego zamiast wpisywać się w tematykę narodowowyzwoleńczą, która była ważną częścią polskiego paradygmatu romantycznegoparadygmat romantycznyparadygmatu romantycznego, spoglądał krytycznie na romantyków, buntował się przeciw obowiązującej ramie ideowej oraz romantycznemu modelowi literatury. Obce mu były gloryfikacjagloryfikacjagloryfikacja męczeństwa, apoteozaapoteozaapoteoza zemsty i nastroje rewolucyjne, co w konsekwencji doprowadziło do niezrozumienia wśród odbiorców, którzy oczekiwali wyraźnej kontynuacji koncepcji mesjanizmumesjanizmmesjanizmu zapoczątkowanej w Dziadach cz. III Adama Mickiewicza.

Pisarz prawd gorzkich

Cyprian Norwid pozostawał skłócony z emigracją, zawsze stał obok, działał na przekór innym, ale w ten sposób walczył o swoją oryginalność. Miał konserwatywne poglądy; uznawano go za ortodoksyjnego katolika. Poeta wierzył w boskie przeznaczenie człowieka, społeczeństwa i narodu. Myśl Norwida określa się mianem chrześcijańskiego personalizmu, ponieważ uznawał jednostkę za uczestnika wspólnoty wierzących, dla której celem życia powinno być czynienie dobra. Tym samym przeciwstawiał się zarówno romantycznemu indywidualizmowi, jak i kultowi tzw. racji zbiorowej. Poeta uważał, że Polacy wykazują nieuzasadnioną skłonność do spontanicznych zrywów i wielkich czynów, dokonywanych często bez refleksji i nierozsądnie.

R1La9EXjZ51Pa

Obraz przedstawia mężczyznę w chłopskim stroju stojącego na wzgórzu. Na horyzoncie widać zachód słońca. Mężczyzna ma ręce złożone do modlitwy. W pobliżu niego leży pług.

Krytykował składanie ofiary na pokaz, chełpienie się swoim poświęceniem, gdyż w tym właśnie upatrywał przyczyn ciągłych niepowodzeń Polaków. Pokolenia żyjące nieustannie w cieniu śmierci i obowiązku ofiarowania siebie ojczyźnie, realizujące jedyny godny prawdziwego patrioty wzór działania uważał za stracone. Norwid pokazywał, że tak naprawdę kierują się one naganną etyką zemsty. Karmiona tymi ideami Polska wychowuje tylko mścicieli, podczas gdy bardziej potrzeba jej zbawców. To dlatego czasami nazywa się Norwida „pisarzem prawd gorzkich”. Mimo że na historię Polski i poczynania Polaków na emigracji spoglądał z dystansem, miał poczucie więzi z ojczyzną, do której tęsknił. Polska pozostała w jego pamięci krainą prostoty i dobroci, a w swojej twórczości Norwid świadomie przekształcał motyw romantycznej nostalgiinostalgianostalgii, znany na przykład z wiersza Juliusza Słowackiego Hymn [Smutno mi, Boże...]. W 1854 roku w czasie pobytu w Stanach Zjednoczonych poeta napisał wiersz Moja piosnka [II], który nie został opublikowany za jego życia, a odkryty przez Zenona Przesmyckiego (Miriama)Zenona Przesmyckiego (Miriama)Zenona Przesmyckiego (Miriama) pięćdziesiąt lat później stał się syntezą wartości moralnych i estetycznych poety.

Słownik